Авторлар:
Бармакова Карлыгаш Абикеновна – фельдшер
Жатакбаева Бахытгуль Нурсапановна – учаскелік мейіргер
Майлибаева Кенжебала Баймуратовна – учаскелік мейіргер
Жұмыс орны:
ГКП на ПХВ «Аксуская районная центральная больница» Управления здравоохранения области Жетысу, «Капальская сельская больница»
Кіріспе
Егде жастағы адамдарда созылмалы аурулардың жиі кездесетіні белгілі. Осыған байланысты көптеген пациенттер бірнеше дәріні бір уақытта қабылдауға мәжбүр. Дегенмен, дәрі-дәрмекті дұрыс қабылдамау денсаулықтың нашарлауына, емнің тиімділігінің төмендеуіне және кейбір жағдайларда ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін.
Бұл мақалада егде жастағы пациенттер арасында дәрі қабылдауда жиі кездесетін қателіктер және олардың алдын алу жолдары қарастырылады.
1. Егде жастағы пациенттердің дәрі қабылдаудағы негізгі қателіктері
1.1. Дәрігердің нұсқаулығын сақтамау
Көптеген егде жастағы пациенттер дәрігер тағайындаған емдеу курсын толығымен орындамайды. Бұл келесідей қателіктерден көрінеді:
Дәріні өз бетінше тоқтату (жағдайы жақсарған соң немесе жанама әсерлерден қорқып).
Дәріні қосымша қабылдау (әсерін тездету үшін).
Дәрігердің рұқсатынсыз басқа дәрілерді қолдану.
Алдын алу жолы:
Дәрігер тағайындаған емді толық өту керек. Егер жанама әсерлер байқалса, оны дәрігерге хабарлау қажет.
1.2. Дәрілерді дұрыс қабылдамау (уақыты мен мөлшерін бұзу)
Кейбір пациенттер дәріні уақытында қабылдамайды немесе қажетті дозаны өзгертеді:
Бір күндік дозаны бір уақытта қабылдау (күні бойы ұмытып, кешке барлығын ішу).
Дәріні тек аурудың белгілері күшейгенде ғана қабылдау.
Дәрігер тағайындағаннан аз немесе көп мөлшерде ішу.
Алдын алу жолы:
Дәрілерді дәл белгіленген уақытта, белгіленген дозада қабылдау қажет. Ұмытып кетпеу үшін күнделікті кесте жасау немесе арнайы дәрі-дәрмек контейнерін қолдану ұсынылады.
1.3. Әртүрлі дәрілердің өзара әрекеттесуін ескермеу
Егде жастағы адамдар бір уақытта бірнеше дәрілерді қабылдайды. Алайда кейбір дәрілерді бірге қолдану қауіпті болуы мүмкін:
Қан қысымын төмендететін дәрілерді несеп айдайтын дәрілермен біріктіру – қан қысымының тым төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Антибиотиктерді кейбір жүрек дәрілерімен бірге қолдану – жүрек жұмысына әсер етуі мүмкін.
Дәрілерді кейбір тағамдармен бірге қабылдау – әсерін төмендетуі немесе жанама әсерлерін күшейтуі мүмкін (мысалы, сүт өнімдері кейбір антибиотиктердің сіңірілуін баяулатады).
Алдын алу жолы:
Барлық қабылданатын дәрілер туралы дәрігерге хабарлау керек. Сонымен қатар, дәрі-дәрмекпен бірге қолдануға болмайтын тағамдар мен сусындар туралы нұсқаулықты оқып шығу қажет.
1.4. Дәрілерді сақтау ережелерін бұзу
Кейбір дәрілер белгілі бір температура мен сақтау шарттарын талап етеді. Егде жастағы пациенттер көбінесе келесі қателіктер жібереді:
Дәрілерді қате жерде сақтау (тоңазытқышта сақталуы тиіс дәріні бөлме температурасында ұстау).
Дәрілерді күн сәулесінде немесе ылғалды жерде сақтау.
Дәрінің жарамдылық мерзімін тексермеу.
Алдын алу жолы:
Дәрілерді дәрігер немесе фармацевт ұсынған шарттарға сәйкес сақтау қажет. Әрдайым дәрінің жарамдылық мерзімін тексеріп отыру керек.
1.5. Өзін-өзі емдеу және дәріні өз бетінше тағайындау
Кейбір егде жастағы адамдар дәрігерге жүгінбей, өздері бұрын қолданған немесе таныстары ұсынған дәрілерді қабылдайды. Бұл қауіпті салдарға әкелуі мүмкін, әсіресе созылмалы аурулары бар науқастар үшін.
Алдын алу жолы:
Дәрі-дәрмекті тек дәрігердің ұсынысымен қабылдау керек. Егер жаңа белгілер пайда болса, маманнан кеңес алу қажет.
2. Егде жастағы адамдарға дәрілерді дұрыс қабылдауға көмектесу жолдары
Түсіндіру жұмыстары – дәрігерлер мен медбикелер пациенттерге әр дәрінің маңыздылығын және оны қалай дұрыс қабылдау керектігін түсіндіруі қажет.
Еске салғыш жүйесін жасау – дәріні уақытында қабылдау үшін арнайы контейнерлерді қолдану, телефондағы еске салғыштарды орнату ұсынылады.
Туыстардың көмегі – отбасы мүшелері егде жастағы адамдарға дәрілерді қабылдау ережелерін түсіндіріп, күнделікті бақылап отыруы қажет.
Дәрілердің тізімін жасау – барлық қабылданатын дәрілердің тізімін жасап, оны дәрігерге көрсету. Бұл дәрілердің өзара әрекеттесуін ескеруге көмектеседі.
Қарапайым және ыңғайлы нұсқаулықтар беру – дәрігерлер егде жастағы адамдарға арнап, дәрі-дәрмекті қалай дұрыс қабылдау керектігі туралы жеңіл тілде жазылған ақпараттық парақтар таратуы қажет.
Қорытынды
Егде жастағы пациенттер арасында дәрі-дәрмек қабылдаудағы қателіктер жиі кездеседі. Бұл олардың денсаулығына кері әсер етіп, кейбір жағдайларда ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін.
Дәрігерлер мен медбикелер пациенттерді дұрыс ақпараттандыру арқылы олардың емнің тиімділігін арттырып, жанама әсерлердің алдын алуға көмектесе алады.
Дәрілерді дұрыс қабылдау – аурулардың асқынуын болдырмаудың және егде жастағы адамдардың өмір сүру сапасын жақсартудың маңызды шарты.
