БРУЦЕЛЛЁЗ: АДАМ ДЕНСАУЛЫҒЫНА ТӨНЕТІН ТЫНЫШ ҚАУІП

Авторы: Умирбекова Сауле Юсупакыновна – хирургия бөлімінің мейірбикесі
Молдабаева Роза Мадалимовна – жұқпалы аурулар бөлімінің аға мейірбикесі
Сагындык Арай Сагындыкқызы – реанимация бөлімінің мейірбикесі
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» МКК

Кіріспе

Бруцеллёз — адам мен жануарларға ортақ (зоонозды) жұқпалы ауру. Ол адам ағзасына әртүрлі жолмен еніп, көбіне созылмалы түрде өтетін, буындар мен жүйке жүйесін, жүрек пен басқа да ішкі ағзаларды зақымдайтын қауіпті инфекция. Бұл ауру ауыл шаруашылығымен айналысатын аймақтарда, әсіресе малмен тығыз байланыста жұмыс істейтіндер арасында жиі кездеседі. Сондықтан бұл мәселе еліміздің ауылды аудандарында өзекті болып отыр.

Қоздырғышы және жұғу жолдары

Бруцеллёздің қоздырғыштары — Brucella туыстығына жататын бактериялар. Адамға ең жиі жұғатын түрлері:

- Brucella melitensis (ешкі, қой)

- Brucella abortus (сиыр)

- Brucella suis (шошқа)

Жұғу жолдары:

- Жұқтырылған малдың сүтін, сүт өнімдерін (қайнатылмаған) қолдану;

- Мал сою, терісін өңдеу, төлдету кезінде теріге, шырышты қабықтарға бактерия түсуі;

- Ауа арқылы (аэрозольді жол);

- Сирек – адамнан адамға.

Клиникалық көрінісі

Бруцеллёздің инкубациялық кезеңі 5 күннен 1 айға дейін созылады. Ауру жедел немесе біртіндеп дамуы мүмкін. Негізгі белгілер:

- Дене қызуының ұзақ уақыт бойы көтерілуі (толқын тәрізді)

- Буын және бұлшықеттердің ауруы

- Әлсіздік, тез шаршау, тәбеттің жоғалуы

- Тершеңдік (әсіресе түнде)

- Ұйқысыздық, тітіркенгіштік

- Лимфа түйіндерінің, бауыр мен көкбауырдың ұлғаюы

Созылмалы түрінде ағзаның әртүрлі жүйелері зақымдалып, мүгедектікке дейін жеткізуі мүмкін.

Диагностикасы

Бруцеллёздің диагностикасы клиникалық көріністер мен арнайы зертханалық тексерулерге негізделеді:

- Серологиялық әдістер (Райт реакциясы, Хаддлсон, РПГА, ИФА)

- Бруцеллалардың бөлінуі үшін қан, сүйек майы, жұлын сұйықтығы зерттеледі

- Қажет жағдайда УДЗ, рентген, ЭКГ қолданылады

Алдын алу шаралары

Бруцеллёз – алдын алуға болатын ауру. Бұл бағытта кешенді шаралар жүргізілуі қажет:

1. Мал шаруашылығында:
  - - Малдарды жыл сайынғы ветеринарлық тексеру, вакциналау
  - - Бруцеллезбен ауырған малды дереу оқшаулау және жою
  - - Төлдеген кезде биоқауіпсіздік шараларын сақтау

1. Адамдар арасында:
  - - Қайнатылмаған сүт пен шикі сүт өнімдерін қолданбау
  - - Малмен жұмыс істеу кезінде арнайы киім, қолғап, маска кию
  - - Жеке гигиенаны сақтау, жарақатты уақытылы өңдеу
  - - Тұрғындар арасында санитарлық-ағарту жұмыстарын күшейту
  - - Кәсіптік тәуекел топтарындағы адамдарды тұрақты медициналық тексеру

Мейірбикенің рөлі

Ауылдық денсаулық сақтау жүйесінде жұмыс істейтін мейірбикелердің бруцеллёздің алдын алудағы рөлі зор:

- Ауыл тұрғындары арасында санитарлық түсіндіру жұмыстарын жүргізу

- Ерте анықтау мақсатында сауалнама, тексеріс ұйымдастыру

- Бруцеллезге күдікті науқастарды дәрігерге уақытында бағыттау

- Халыққа гигиена және қауіпсіздік ережелерін үйрету

- Созылмалы науқастарды бақылау, медициналық көмекті уақытылы көрсету

Мейірбике – тек орындаушы емес, сонымен қатар жұқпалы аурулардың алдын алудағы алғашқы байланыстырушы буын.

Қорытынды

Бруцеллёз — экономикалық және әлеуметтік зардабы бар ауыр дерт. Аурудың алдын алу әр азаматтың жауапкершілігіне байланысты. Халықтың санитарлық сауаттылығын арттыру, жеке қауіпсіздік шараларын сақтау, ветеринариялық талаптарды орындау – бруцеллёзбен күрестегі негізгі қадамдар.