Авторлар:КеримбаеваГулайымТелихановна ВОП,
Буйрабекова Мира Ерболовна ВОП, Оразаева Айжан Женисовна
Жетісу облысы, Алакөл ауданы, МКҚ Алакөл аудандық орталық ауруханасы, Достық ауылдық ауруханасы
Балтыр ауыруы ұзақ уақыт бойы аяқтарында тұратын немесе көп жүретін адамдарда жиі кездеседі. Бұл жағдай көбінесе балтыр бұлшықеттерінің артық кернеуінен, шамадан тыс жүктемеден немесе бұлшықет талшықтарының созылуы мен жарылуынан туындайды. Мұндай ауырсыну көбіне физикалық белсенділік кезінде немесе кейін көрінеді.
Балтыр бұлшықеттерінің маңызы
Балтыр бұлшықеттері төменгі аяқтың артқы жағында орналасқан және негізгі үш бұлшықеттен тұрады. Олар денені тік ұстап тұруға, жүруге, жүгіруге, секіруге, аяқтың бүгілулеріне мүмкіндік береді.
Балтыр бұлшықеттерінің негізгі қызметтері:
- Жаяу жүру және жүгіру;
- Аяқ саусақтарымен тұру;
- Аяқты бүгу және саусақтарды көтеру;
- Секіру және денені алға итеру;
- Тобықты айналдыру.
Негізгі себептері мен бұзылыстар
Балтыр бұлшықеттеріне шамадан тыс күш түсіру — ауырсыну мен жайсыздықтың негізгі себебі. Уақыт өте келе бұлшықет талшықтарында микрожарықтар пайда болуы мүмкін. Бұл жағдай дұрыс емделмесе, күрделі жарақатқа әкелуі мүмкін.
1. Бұлшықет штаммы
Балтырдағы ең жиі кездесетін жарақат — бұлшықет штаммы. Ол бұлшықеттер шамадан тыс тартылғанда немесе кенеттен созылғанда болады. Жарақаттан кейін толық жыртылу болмаса да, көзге көрінбейтін зақымдар қозғалыс кезінде ауырсынуға әкелуі мүмкін.
2. Бұлшықет түйілуі (крамп)
Бұзау бұлшықеттерінің тырысуы күндіз де, түнде де болуы мүмкін. Себептері:
- Сусыздану;
- Кейбір дәрілердің жанама әсері;
- Жүктілік.
3. “Теннис аяғы”
Бұл жағдай аяқтың иілуі мен созылуы кезінде болатын бұлшықет штаммы. Ол тек теннисшілерде ғана емес, қозғалысы көп кез келген адамда пайда болуы мүмкін.
4. Бөлім синдромы
Бұл — бұлшықет ішіндегі қысымның күрт артуы. Ол қан айналымын бұзып, бұлшықетке оттегі жеткізілуін тежейді. Сынықтар мен ауыр жаттығулар кезінде пайда болуы мүмкін.
Белгілері
- Ауырсыну (өткір немесе күңгірт)
- Бұлшықеттің қатайып, ісінуі
- Қимыл диапазонының шектелуі
- Әлсіздік, ұтқырлықтың төмендеуі
- Түйін немесе дөңес түріндегі бұлшықет өзгерістері
- Құрысулар
Жасы ұлғайған сайын мұндай белгілер жиі кездеседі. Зерттеулерге сәйкес, 75 жастан асқан адамдардың 50%-дан астамы аяқтағы ауырсынуға шағымданған.
Алдын алу және күтім
1. Салмақты бақылау
Артық салмақ аяққа қосымша қысым түсіреді. Бұл жарақат алу қаупін арттырады.
2. Дұрыс су ішу
Сусыздану бұлшықет құрысуының негізгі себептерінің бірі. Күніне жеткілікті мөлшерде су ішу маңызды.
3. Жаттығу алдында қыздыру
Бұлшықетті жылытып, созу жарақат алу мүмкіндігін төмендетеді.
4. Жаттығу қарқынын біртіндеп арттыру
Кенеттен күш түсірмеу бұлшықетті қорғауға көмектеседі.
5. Дәрілерді қадағалау
Егер қабылдап жүрген дәрілеріңіз бұлшықет түйілуін тудырса, дәрігермен кеңесіңіз.
