Автор: Тұрғанбаева Жанар Санатқызы
Учаскелік медбике, «Жетысу облысы денсаулық сақтау басқармасы» ММ ШЖҚ Талдыкорган қалалық балалар емханасы
Кіріспе
Емшек сүті – бұл табиғаттың нәрестеге берген ең толыққанды және теңдессіз тағамдық көзі. Оның биологиялық құрамы баланың жекелей қажеттіліктеріне дәл бейімделген және алғашқы алты айда балаға қажет барлық қоректік заттар мен иммунологиялық компоненттерді толық қамтамасыз етеді.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша, жаңа туған нәрестелердің 44%-ы ғана өмірінің алғашқы сағатында анасының омырауын емеді, ал бұл көрсеткіш ана мен баланың өміріне тікелей әсер етеді. ДДҰ мен ЮНИСЕФ сәбилерді алты айға дейін тек қана емшек сүтімен емізуді, ал қосымша тағаммен бірге кемінде екі жасқа дейін емізуді ұсынады.
Емшек сүтінің бала денсаулығына әсері
Иммунологиялық қорғаныс
Емшек сүті жаңа туған нәрестенің иммунитетін қалыптастыратын тірі биологиялық сұйықтық. Онда иммуноглобулиндер (әсіресе IgA), лейкоциттер, антивирустық және бактерияға қарсы компоненттер мол. Бұл сүт нәрестені тыныс алу жолдарының инфекцияларынан, ішек ауруларынан, отиттен және басқа да жұқпалардан қорғайды.
Ас қорыту жүйесіне бейімділік
Ана сүті — оңай қорытылады, ішек микрофлорасын қалыптастырады және іш өту, іш қату секілді асқазан-ішек проблемаларының алдын алады. Сонымен қатар, құрамында ферменттер мен биологиялық белсенді заттар бар.
Интеллектуалдық және нейропсихологиялық даму
Зерттеулерге сәйкес, емшек сүтімен ұзақ қоректенген балалардың IQ деңгейі жоғары болады. Омега-3 және омега-6 май қышқылдары, холин, лактоза ми жасушаларының дамуына оң әсер етеді.
Аллергиялық реакциялардың алдын алу
Ана сүті – гипоаллергенді тағам. Ерте жастағы қоспалармен қоректену балада тағамдық аллергия, астма, атопиялық дерматит қаупін арттырады.
Ана үшін артықшылықтары
Гормондық тұрақтану және босанудан кейінгі қалпына келу
Емізу кезінде бөлінетін окситоцин гормоны жатырдың жиырылуын күшейтіп, босанудан кейінгі қан кету мен асқынулардың алдын алады.
Созылмалы аурулардың алдын алу
Ұзақ емізу сүт безі және аналық без обырының, 2-типті қант диабетінің, остеопороздың даму қаупін азайтады.
Психоэмоционалдық тұрақтылық
Емізу процесі ананың психикасына оң әсер етеді, босанғаннан кейінгі депрессияны азайтады, ана мен баланың арасындағы эмоционалдық байланысты нығайтады.
ДДҰ мен ЮНИСЕФ деректері
Емшекпен емізу әлем бойынша жылына 820 000-ға дейін баланың өмірін сақтап қалады (ДДҰ, 2023).
Алғашқы 6 ай бойы тек емшек сүтімен қоректенген балаларда тыныс жолдарының инфекциясы 64% аз тіркеледі, ал диареямен ауыру 72%-ға төмендейді.
Емізу ана өлімін де азайтады: босанғаннан кейінгі қан кетудің негізгі алдын алу факторы — емшекпен ерте емізу.
Қоғамдық және экономикалық маңыздылығы
Емшекпен емізу:
денсаулық сақтау жүйесіне түсетін экономикалық салмақты азайтады (аз ауыру, аз дәрі-дәрмек);
сапалы, қауіпсіз, үнемді тамақ көзі болып табылады (қосымша құрал-жабдықсыз, өңдеусіз);
жұмысқа қабілетті, интеллектуалды және психологиялық тұрақты ұрпақ тәрбиелеуге ықпал етеді.
Қорытынды
Емшекпен емізу — бұл табиғи, ғылыми тұрғыдан дәлелденген, тиімді, қауіпсіз және маңызды денсаулық стратегиясы. Ол баланың дене, зияткерлік және психоәлеуметтік дамуына тікелей әсер етеді. Сонымен қатар, ананың денсаулығын нығайтып, қоғамның тұрақты дамуына үлес қосады.
Медицина қызметкерлерінің, әсіресе учаскелік медбикелердің басты міндеті — әр анаға емізудің маңызын түсіндіру, қолдау көрсету және емшекпен қоректендіру мәдениетін нығайту.
