Балалардағы жедел респираторлы вирустық инфекциялар (ЖРВИ): Себептері, белгілері және емдеу тәсілдері

Автор: Қаден Күлман, Врач педиатр, ГКП на ПХВ Коксуская ЦРБ

ЖРВИ-ге жалпы шолу

Жедел респираторлы вирустық инфекциялар (ЖРВИ) – жоғарғы тыныс жолдарының вирустар арқылы зақымдануымен байланысты аурулар тобы. Бұл аурулардың жиілігі балалар арасында әсіресе күзгі-қысқы кезеңде артады. Балалардағы ЖРВИ иммундық жүйенің толық жетілмеуіне байланысты ауыр және жиі өтеді. Орта есеппен, балалар жылына 6-8 рет ЖРВИ-мен ауыруы мүмкін.

ЖРВИ-дің себептері

ЖРВИ-дің қоздырғышы болып әртүрлі вирустар табылады. Олардың ішіндегі ең кең таралғандары:

• Риновирус – мұрынның шырышты қабығын зақымдайды, суық тиюге ұқсас белгілерді тудырады.
• Аденовирус – жедел респираторлы инфекцияны ғана емес, конъюнктивитті де тудыруы мүмкін.
• Коронавирус – ЖРВИ-дің жеңіл түрлерінен бастап ауыр респираторлық синдромдарға дейін әкелуі мүмкін.
• Респираторлы синцитиалды вирус (РСВ) – көбінесе кішкентай балаларды зақымдайды, бронхиолит пен пневмонияны тудыруы мүмкін.

ЖРВИ-дің таралу жолдары

ЖРВИ вирустары негізінен ауа-тамшылы жолмен таралады. Инфекция жұққан адам жөтелгенде, түшкіргенде немесе сөйлескенде ауаға вирустар бөлінеді. Бұл вирустар шағын бөлшектер түрінде ауада ұзақ уақыт сақталып, сау адамдардың ағзасына мұрын немесе ауыз арқылы енуі мүмкін. Сонымен қатар, ЖРВИ лас қолдар арқылы да жұғады – бала қолымен вирустар бар беттерге тигенде және сол қолымен бетіне жанасқанда инфекция ағзаға еніп, ауру тудырады.

ЖРВИ-дің клиникалық белгілері

ЖРВИ-дің белгілері вирустың түріне және баланың иммундық жүйесінің жағдайына байланысты әртүрлі болады. Дегенмен, жалпы белгілерге мыналар жатады:

1. Жоғарғы тыныс жолдарының симптомдары:
   • Мұрыннан су ағу немесе мұрынның бітелуі;
   • Түшкіру;
   • Тамақтың қышуы, ауруы;
   • Жөтел (құрғақ немесе қақырықты);
   • Дауыстың қарлығуы.
2. Жалпы интоксикация белгілері:
   • Дене қызуының 37,5°C-тан 39°C-қа дейін көтерілуі;
   • Бас ауруы;
   • Әлсіздік, ұйқышылдық;
   • Бұлшықет және буындардың ауырсынуы.

Кішкентай балаларда ЖРВИ-дің симптомдары ерекше байқалуы мүмкін. Олар әдетте мазасызданып, тәбеттері төмендейді, ұйқысы бұзылады, ал кейде құсу мен іш өту байқалады.

ЖРВИ асқынулары

Балалардың ағзасы вирустарға қарсы толық күресе алмайтындықтан, ЖРВИ асқынуларға әкелуі мүмкін:

• Ортаңғы құлақтың қабынуы (отит) – жиі кездесетін асқыну, баланың құлағы ауырғанда байқалады;
• Синусит – мұрынның айналасындағы қосымша қойнаулардың қабынуы, басты ауыртады және мұрыннан іріңді сұйықтық бөлінеді;
• Бронхит – жөтел күшейіп, қақырық пайда болады;
• Пневмония – тыныс алу қиындап, баладағы жалпы әлсіздік күшейеді.

ЖРВИ-дің асқынуларын болдырмау үшін ата-аналарға балаларын дер кезінде дәрігерге көрсету маңызды.

ЖРВИ-дің диагностикасы

ЖРВИ диагнозы баланың шағымдары мен клиникалық белгілеріне сүйене отырып қойылады. Дәрігер мұрын мен тамақты тексеріп, тыныс жолдарының жағдайын бағалайды. Кейбір жағдайларда қосымша зерттеулер қажет болуы мүмкін:

• Мұрыннан алынған жағындыны вирусологиялық тексеру;
• Қан талдаулары (жалпы қан талдауы, вирустық инфекцияларға тән өзгерістерді анықтау үшін).

ЖРВИ-дің алдын алу шаралары

ЖРВИ-дің алдын алу үшін мынадай шараларды ұстанған жөн:

1. Жеке гигиена ережелерін сақтау – Қолды жиі және мұқият жуу вирустардың таралуын едәуір азайтады.
2. Иммундық жүйені нығайту – Дұрыс тамақтану, спортпен шұғылдану және дәрумендер қабылдау иммунитетті күшейтеді.
3. Көпшілік жиналатын жерлерде сақтық шараларын сақтау – Балалар арасында ЖРВИ көп таралатын кезеңде көпшілік шаралардан, жабық, тығыз ортадан аулақ болу керек.
4. Бөлмелерді жиі желдету және ылғалды тазалау жүргізу – Таза ауа және ылғалды орта вирустардың өмір сүруін қысқартады.
5. Вакцинация – Кейбір вирустық инфекцияларға қарсы вакциналар ЖРВИ-ден қорғай алады, мысалы, тұмауға қарсы екпе.

ЖРВИ-ді емдеу

ЖРВИ-мен күресуде басты назар симптомдарды жеңілдетуге және ағзаның қорғаныш күштерін қолдауға бағытталған:

• Дене қызуын төмендететін препараттар – Егер баланың дене қызуы 38°C-тан асса, парацетамол немесе ибупрофен секілді дәрілер қолданылуы мүмкін.
• Сұйықтық ішу – Баланың ағзасын ылғалмен қамтамасыз ету маңызды. Су, шөп шайлары, морс немесе компоттар пайдалы.
• Мұрынды шаю – Тұзды ерітінділер мұрынның шырышты қабығын ылғалдандырып, тыныс алуды жеңілдетеді.
• Жөтелге қарсы дәрілер – Егер жөтел ауыр болса, дәрігердің тағайындауы бойынша жөтелге қарсы препараттар қолданылуы мүмкін.
• Вирусқа қарсы препараттар – Кейбір вирустарды емдеуге арналған арнайы дәрілер қолданылады, бірақ оларды тек дәрігер тағайындауы керек.

Қорытынды

ЖРВИ – балалар арасында жиі кездесетін ауру, бірақ оның алдын алу және дұрыс емдеу арқылы асқынулардың алдын алуға болады. Ата-аналар балалардың денсаулығына мұқият қарауы тиіс, себебі уақытылы емделмеген ЖРВИ ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін. Балаларға жақсы күтім жасау және дәрігер нұсқауларын орындау ЖРВИ-мен күресудің ең тиімді тәсілі.