Ата-аналар балаларының жанында телефонда көп уақыт өткізуін қалыпты жағдай деп санайтын шығар. Алайда, жаңа зерттеу көрсеткендей, ата-аналардың экран алдында уақыт өткізуі балалардың жастарына сай келмейтін контентті көру ықтималдығын арттырады.
BMC Pediatrics журналында жарияланған зерттеу нәтижелері бойынша, ата-аналардың экран алдында көп уақыт өткізуі және отбасындағы гаджеттерге қатысты ережелердің болмауы балалардың R-жас рейтингіндегі фильмдерді көруіне және ересектерге арналған видео ойындарды ойнауына ықпал етеді.
Балалардың экран алдындағы уақыты мен ата-аналардың рөлі
Калифорния университетінің педиатрия профессоры Джейсон Нагата жетекшілік еткен зерттеу 12-13 жас аралығындағы 10 000-нан астам жасөспірімнің деректерін талдады.
Ата-аналар арнайы сауалнамаға жауап берді, оның ішінде:
- «Мен баламның жанында экранды пайдалануымды шектеуге тырысамын» деген пікірге келісу деңгейі (1 – мүлдем келіспеймін, 4 – толығымен келісемін).
Балалар да өздерінің тәжірибелері туралы жауап берді:
- «R-рейтингті фильмдерді қаншалықты жиі көресіз?»
- «Ересектерге арналған видео ойындарды қаншалықты жиі ойнайсыз?»
Нәтижесінде, ата-аналардың экран уақыты әрбір бірлікке артқан сайын, балалардың ересек контентке ұшырау қаупі 11%-ға өсетіні анықталды.
Ата-аналарға экран уақытын шектеудің маңыздылығы
CNN сарапшысы Кара Алаймо, Фэйрли Дикинсон университетінің профессоры, ата-аналардың балалардың экран уақытын бақылауы қиын болса да, бұл шаралардың маңыздылығын атап өтті.
Зерттеу барысында мынадай маңызды факторлар анықталды:
- Тамақтану кезінде экран алдында көп уақыт өткізу балалардың жасына сай келмейтін контентті тұтыну қаупін арттырады.
- Ұйықтар алдында экранда көп отыру ересектерге арналған контентке ұшырау ықтималдығын арттырады.
- Телефонды шектеу жазасы ретінде қолдану балалардың тәуелсіздікке деген ұмтылысын күшейтіп, оларды жасырын түрде ересек контентке қызығушылық танытуға итермелеуі мүмкін.
Алаймо ата-аналарға балаларымен гаджеттерді қолдану туралы ашық сөйлесуді және телефон уақытын отбасы бірге емес кезде, мысалы, балалар мектепте болғанда пайдалануды ұсынды.
Балалардың экран уақытын қалай басқаруға болады?
1. Үлгі болу
Балалар ата-аналарының әрекеттерін қайталайтындықтан, ата-аналар өздері белгіленген ережелерді сақтауы тиіс. Мысалы, тамақтану кезінде телефон қолданбау туралы ереже енгізілсе, ата-аналар да осыны орындауы қажет.
2. Отбасылық экран уақыты ережелерін белгілеу
- Кешкі ас кезінде экран қолданбау.
- Ұйықтар алдында белгілі бір уақытта телефонды өшіру.
- Гаджеттерді қолдану уақытын нақты шектеу.
3. Жазалау емес, ынталандыру тәсілдерін қолдану
Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, балаларды экран уақытынан айыру жазасы олардың жасына сай келмейтін контентті іздеу ықтималдығын арттыруы мүмкін.
- Оның орнына, жақсы мінез-құлық үшін экран уақытын марапат ретінде беру тиімдірек.
4. Балалармен ашық диалог жүргізу
- Гаджеттерді қалай дұрыс пайдалану керектігін жиі талқылау.
- Интернеттегі қауіпсіздік туралы сөйлесу.
- Балаларға кез келген онлайн мәселеге қатысты ата-аналарына жүгінудің қауіпсіз екенін түсіндіру.
Қорытынды
Зерттеу ата-аналардың экран алдында өткізетін уақыты балалардың интернеттегі әрекеттеріне тікелей әсер ететінін көрсетті. Сондықтан ата-аналар балаларға смартфондарды жауапкершілікпен қолдануды үйрету үшін өздерінің де үлгі болу керектігін түсінуі қажет.
Экран уақытын шектеу – қиын міндет, бірақ қатаң шектеулердің орнына, саналы басқару және ашық диалог арқылы балалардың қауіпсіз цифрлық ортасын құруға болады.
Дереккөз:https://edition.cnn.com/2025/02/04/health/parent-child-screen-time-wellness/index.htmlг
