Манатбаева Айгул Алнуровна, Жедел жәрдем фельдшері
Асылханова Динара Айтугановна, Жедел жәрдем фельдшері
Алимгазынова Жулдыз Алимгазыкызы, Жедел жәрдем фельдшері
Алакольский район «ГКП на ПХВ » СБ п.Достык, Жетысуский область
Асқазан-ішек жолдарының аурулары әдетте адам ағзасының басқа жүйелерінің жұмысындағы проблемалармен байланысты
Іштің ауыруы – әр адамға бала кезінен таныс симптом және сонымен бірге асқазан-ішек жолдары бұзылған адамдарда жиі кездесетін шағымдардың бірі. Адамдар әртүрлі диспепсиялық құбылыстарға емес, дәл осы іш ауруына назар аудару арқылы терапевтке ас қорыту органдарының жұмысына шағымданып келеді. Асқазан-ішек жолдары ауруларының түрлері, олардың ерекшеліктері мен белгілері туралы толығырақ баяндайды.
Асқазан-ішек жолдарының аурулары
Асқазан-ішек жолдарының аурулары әдетте адам ағзасының басқа жүйелерінің жұмысындағы проблемалармен байланысты. Олар жағымсыз ауырсыну белгілерімен бірге жүреді және шұғыл емдеуді қажет етеді.
Әр адам әрқашан дені сау және күш-қуатқа толы күйде өмір сүргісі келеді. Алайда, өкінішке қарай, соңғы жылдары бүкіл әлемде асқазан-ішек жолдарының ауруларының асқыну үрдісі байқалады.
Ас қорыту жолы – тағамнан қоректік заттарды өңдеуге және алуға, оларды сіңіруге және қорытылмаған қалдықтарды организмнен шығаруға арналған адам ағзаларының жүйесі. Ас қорыту процесі өте күрделі. Сондықтан мұндай қарқынды жұмыс кезінде қиындықтар болуы мүмкін. Бұл әсіресе адам ас қорыту жүйесін шамадан тыс жүктегенде (тым көп тамақ жесе), тұрақсыз тамақтанса немесе қимыл-қозғалысы аз өмір салтын ұстанса, созылмалы күйзеліске ұшыраса, асқына түседі.
Ас қорыту жолы ауыз қуысынан, жұтқыншақтан, өңештен, асқазаннан, аш ішектен, тоқ ішектен және тік ішектен тұрады. Сонымен қатар ас қорыту процесіне гепатобилиарлы жүйе мүшелері, яғни бауыр, өт қабы, ұйқы безі де қатысады.
Ғалымдардың пікірінше, асқазан-ішек жолдарының аурулары көптеп қалыптасуына дұрыс тамақтанбау, тұрақты күйзеліс, экологиялық проблемалар және айналадағы көптеген зиянды заттар себеп болып отыр.
Асқазан-ішек жолдары ауруларының себептері
Асқазан-ішек жолдарының патологиясының дамуына әкелетін бірқатар жалпы себеп бар. Оларды атап көрсетсек, негізінен мыналар жатады:
қабынуды тудыратын инфекциялар;
дұрыс тамақтанбау: майлы және қуырылған тағамдарды, фаст-фудты, құрғақ тағамды тым көп тұтыну;
темекі шегу және алкогольді асыра пайдалану;
қимыл-қозғалысы аз өмір салты, физикалық белсенділіктің болмауы;
дәрігердің бақылауынсыз өз бетінше мөлшерден тыс дәрі қабылдау;
тұрақты күйзеліс;
ішкі органдардың паразиттермен зақымдалуы;
тамақ дайындау және тұтыну кезінде санитарлық нормаларды сақтамау;
эндокриндік аурулар;
зиянды, ауыр еңбек жағдайлары;
тұқым қуалайтын бейімділік;
аутоиммунды аурулар;
ішкі органдар құрылымының туа біткен патологиялары.
Бұл факторлар асқазан-ішек жолдарының әртүрлі ауруларына әкелуі мүмкін. Олардың кейбіреуін өмір салтын өзгерту және дұрыс тамақтануды ұстану арқылы жоюға болады.
Асқазан-ішек жолдары ауруларының белгілері
Көбінесе симптомдар аурудың сипатына байланысты болады. Дегенмен бірқатар ауруға тән жалпы белгілер де бар:
іштің әртүрлі жерлерде ауыруы;
кекіру, жүрек айну және құсу;
диареямен бірге жүретін ас қорытудың бұзылуы;
іш кебу және метеоризм.
Ауруды және оның қай жерде орналасқанын дәл анықтау үшін терапевт дәрігерге жүгіну керек. Нақтыланбаған белгілердің салдарынан ауруды өз бетінше анықтау мүмкін емес. Ал өзін-өзі емдеу жағдайды айтарлықтай ушықтыруы мүмкін.
Жалпы белгілерден басқа, асқазан-ішек жолдарының әрбір ауруының өзіндік белгілері бар.
Гастрит
Ол асқазанның шырышты қабығының қабынуымен сипатталады. Гастрит кезінде мына белгілер байқалады:
эпигастриалды аймақтағы (іштің жоғарғы бөлігі) ауырсыну;
жүрек айну және құсу;
қыжыл, кекіру;
ас қорыту және нәжістің бұзылуы;
жалпы әлсіздік, шаршау.
Гастрит асқынған кезде бұл симптомдар күшейеді.
Колит
Тоқ ішектің шырышты қабығының қабыну процесі. Ол мына белгілермен сипатталады:
ұзаққа созылған диарея;
іштің қатты сыздап ауыруы;
тамақ ішпесе де жүрек айнуы;
метеоризм;
ауыздағы жағымсыз дәм.
Бұл ауру кезінде адам ашуланшақ, әлсіз, шаршаңқы болуы мүмкін.
Холецистит
Өт қабының қабынуы. Көбінесе бауырдың зақымдануы немесе дұрыс тамақтанбау салдарынан пайда болады. Оған көбіне мына белгілер тән:
оң жақ қабырға астындағы ауырсыну;
жүрек айну және құсу;
ауыздағы ащы дәм;
метеоризм, ауа кекіру.
Холецистит кезінде науқастар көбінесе әлсіздікті сезінеді.
