ШЖҚ «Облыстық кардиологиялық орталық» МКК жансақтау бөлімінің медбикелері
Нурпейсова Нурия Кадыровна, Бейсекенова Канагат Сейткеновна
кардиология бөлімінің медбикесі Утегенова Сая Акжолтаевна
Артериялық гипертония- бұл жүрек-тамыр жүйесінің ең көп таралған ауруы. Қан қысымының жоғарылауы артериялардың және/немесе олардың кіші тармақтарының, артериолалардың тарылуы кезінде пайда болады. Кейбір адамдарда артериолалар жиі тарылады, алдымен спазмқа байланысты, кейінірек қабырғаның қалыңдауына байланысты олардың люмені үнемі тарылып қалады, содан кейін қан ағымы осы тарылуларды жеңу үшін жүректің жұмысы күшейеді және т.б. қан тамырлы төсекке лақтырылады. Мұндай адамдар, әдетте, гипертонияны дамытады.
Артериялық гипертензия – қан қысымының рұқсат етілген шектен жоғары тұрақты жоғарылауымен (систолалық қысым 139 мм сын. бағ. жоғары және/немесе диастолалық қысым 89 мм сын. бағ. жоғары) жүретін созылмалы ауру.
Гипертониялық науқастардың шамамен он бірінде жоғары қан қысымы органның зақымдануынан туындайды. Қан қысымын төмендету үшін дәрі қабылдамайтын адамдарда және одан да көп.
Қан қысымының екі көрсеткіші бар:
систолалық қан қысымы (СҚҚ) — жүрек жиырылған кезде пайда болатын артериялардағы қысымды көрсетеді және қан тамырлар жүйесінің артериялық бөлігіне қанды жібереді;
диастолалық қан қысымы (ДҚҚ) — жүректің босаңсуы кезіндегі артериялардағы қысымды көрсетеді, оның барысында келесі жиырылуға дейін толтырылады.
Артериялық гипертонияның белгілері:
Гипертонияның көріністері ерекше белгілерге ие емес. Науқастар ұзақ жылдар бойы өз ауруы туралы білмеуі мүмкін, шағымдары жоқ және жоғары өмірлік белсенділікке ие болуы мүмкін, дегенмен кейде оларда «бас айналу», қатты әлсіздік және бас айналу шабуылдары болуы мүмкін. Бірақ сонда да бәрі артық жұмыстың кесірінен деп есептейді. Дәл осы сәтте қан қысымы туралы ойлап, оны өлшеу керек. Гипертонияға шағымдар мақсатты органдар деп аталатындар әсер еткенде пайда болады, бұл қан қысымының жоғарылауына ең сезімтал органдар. Науқаста бас айналу, бас ауруы, басындағы шу, есте сақтау қабілетінің төмендеуі және өнімділік церебральды қан айналымының бастапқы өзгерістерін көрсетеді.
Одан кейін екі жақты көру, жыпылықтайтын дақтар, әлсіздік, аяқ-қолдардың жансыздануы, сөйлеу қиынға соғады, бірақ бастапқы кезеңде қан айналымындағы өзгерістер мезгіл-мезгіл болады. Артериялық гипертонияның асқынған кезеңі церебральды инфарктпен немесе церебральды қан кетумен асқынуы мүмкін. Қан қысымының тұрақты жоғарылауының ең ерте және тұрақты белгісі — жүрек жасушаларының, кардиомиоциттердің қалыңдауына байланысты оның массасының ұлғаюымен жүректің сол жақ қарыншасының жоғарылауы немесе гипертрофиясы. Біріншіден, сол жақ қарыншаның қабырғасының қалыңдығы артады, содан кейін жүректің бұл камерасының кеңеюі орын алады. Сол жақ қарыншаның гипертрофиясы қолайсыз болжамды белгі екеніне мұқият назар аудару қажет. Бірқатар эпидемиологиялық зерттеулер көрсеткендей, сол жақ қарыншаның гипертрофиясының пайда болуы кенеттен өлім, коронарлық артерия ауруы, жүрек жеткіліксіздігі және қарыншалық аритмия қаупін айтарлықтай арттырады. Сол жақ қарыншаның үдемелі дисфункциясы келесі белгілердің пайда болуына әкеледі: күш түскенде ентігу, пароксизмальды түнгі ентігу (жүрек демікпесі), өкпе ісінуі (көбінесе дағдарыс кезінде), созылмалы (тоқырау) жүрек жеткіліксіздігі. Осының аясында миокард инфарктісі мен қарыншалық фибрилляция жиі дамиды.
Аортаның өрескел морфологиялық өзгерістерімен (атеросклероз) ол кеңейеді, оның бөлінуі және жарылуы мүмкін. Бүйректің зақымдануы несепте ақуыздың болуымен, микрогематуриямен және цилиндруриямен көрінеді. Алайда, гипертониядағы бүйрек жеткіліксіздігі, егер қатерлі ағым болмаса, сирек дамиды. Көздің зақымдануы бұлыңғыр көру, жарық сезімталдығының төмендеуі және соқырлықтың дамуы ретінде көрінуі мүмкін. Осылайша, гипертонияны мұқият емдеу керек екені анық.
