Авторлар: Умирбекова Сауле Юсупакыновна — хирургия бөлімінің мейірбикесі
Молдабаева Роза Мадалимовна — жұқпалы аурулар бөлімінің аға мейірбикесі
Сагындык Арай Сагындыккызы — реанимация бөлімінің мейірбикесі
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» МКК
Кіріспе
Аппендэктомия — бұл созылмалы немесе жедел аппендицит диагнозы қойылған жағдайда соқыр ішектің құрт тәрізді өсіндісін (аппендиксті) хирургиялық жолмен алып тастау отасы. Бұл – хирургия саласындағы ең жиі орындалатын және салыстырмалы түрде қауіпсіз операциялардың бірі. Дегенмен, кез келген отадан кейінгі кезеңде асқынулардың алдын алу және науқастың тез сауығып кетуі үшін дұрыс ұйымдастырылған күтім мен мейірбикенің кәсіби көмегі аса маңызды.
Аппендэктомияға көрсетілімдер
- Жедел аппендицит: іштің оң жақ мықын аймағындағы қатты ауырсыну, жүрек айну, құсу, дене қызуының жоғарылауы
- Созылмалы аппендицит: қайталанатын іш ауырсынулары, диспепсиялық белгілер
- Асқынған жағдайлар: перфорация, перитонит, абсцесс түзілуі
Отадан кейінгі кезең ерекшеліктері
Отадан кейінгі ерте кезеңде (алғашқы 1–3 тәулік) науқасқа ерекше бақылау қажет. Бұл кезеңде инфекциялық асқынулар, ішкі қан кетулер, жараның іріңдеуі сияқты қауіптер бар.
Негізгі міндеттер:
- Науқастың жалпы жағдайын бақылау
- Жара орнын қадағалау
- Дененің қызуын, пульс, қан қысымын өлшеу
- Асқазан-ішек жолының қалпына келуін бақылау
- Диета, қозғалыс тәртібін сақтау
Мейірбикенің отадан кейінгі күтімдегі рөлі
- Бақылау және мониторинг:
- Температура, АҚҚ, пульс, тыныс жиілігі — әр 4 сағат сайын
- Жара орнын күнделікті қарап, ісіну, қызару, сұйықтық бөліну белгілерін бақылау
- Қан кету белгілерін немесе жара инфекциясының симптомдарын ерте анықтау
- Асептикалық таңғышты ауыстыру:
- Жараға инфекция түсірмей, асептика талаптарын қатаң сақтау
- Таңғыштарды күнделікті немесе қажетіне қарай ауыстыру
- Ірің немесе сарысу бөлінсе — дәрігерге шұғыл хабарлау
- Дәрі-дәрмек енгізу:
- Антибиотиктерді дәрігер нұсқауы бойынша уақытында енгізу
- Ауырсынуды басатын дәрілерді белгіленген кесте бойынша беру
- Қосымша дәрілерді (спазмолитиктер, ферменттер, антикоагулянттар) бақылау
- Гигиеналық және физикалық күтім:
- Науқастың жеке бас гигиенасын сақтауына көмектесу
- Алғашқы тәуліктерде төсекте қозғалысты ұйымдастыру (жату, отыру, тұру)
- Іш қатуды болдырмау үшін сұйықтық мөлшерін реттеу
- Психологиялық қолдау:
- Науқаспен сыпайы, түсіндірумен сөйлесу
- Қорқыныш пен үрей деңгейін төмендету
- Отбасымен байланыс орнатып, эмоциялық жағдайын жақсарту
Асқынулардың алдын алу
| Асқыну | Алдын алу шаралары |
| Жара іріңдеуі | Антисептикалық таңғыш, стерилділік |
| Ішек парезі | Уақытылы қозғалыс, жұмсақ диета |
| Тромбоз | Ерте қозғалыс, сұйықтықты жеткілікті ішу |
| Қайта қан кету | Жараны артық қысымнан сақтау, күтім ережесін сақтау |
Шығаруға дайындық және білім беру
Науқасты үйіне шығар алдында:
- Жараға күтім жасау бойынша нұсқаулық беру
- Дәрі-дәрмек қабылдау тәртібін түсіндіру
- Диетаны, физикалық белсенділік шектеулерін нақты айту
- Қауіпті белгілер (қызу, ауырсынудың күшеюі, ісіну, бөлінді) жайлы ескерту
Қорытынды
Аппендэктомия — хирургиялық тәжірибедегі қалыпты операциялардың бірі болғанымен, оның нәтижесі көбіне мейірбикелік күтімнің сапасына тікелей байланысты. Мейірбике — науқастың жанында болатын, оны бақылайтын, демейтін және сауығуға жол ашатын маман.
Кәсіби мейірбике — денсаулық сақтаудың іргетасы. Ал оның емделушіге деген қамқорлығы – сауығуға бастар сенімді жол.
