Автор: Әскербек Гүлнұр Құрманғазықызы, акушер
Акушерлік — бұл медицина саласы, ол әйелдің жүктілік кезіндегі, босану кезінде және босанғаннан кейінгі кезеңдегі денсаулығын қадағалаумен айналысады. Акушер дәрігерлер мен медбикелер жүктіліктің қалыпты ағымын бақылап, асқынуларды дер кезінде анықтап, қажетті көмек көрсетеді. Босану процесі табиғи құбылыс болғанымен, оған тиісті медициналық қолдау қажет, себебі кез келген асқыну ана мен баланың өміріне қауіп төндіруі мүмкін.
Босану процесі
Босану — бұл нәрестенің жатырдан сыртқа шығу процесі, ол үш негізгі кезеңге бөлінеді:
- Босанудың бірінші кезеңі — бұл жатыр мойнының ашылуы. Ол бастапқыда 10 см-ге дейін ашылуы керек, бұл нәрестенің босану жолдары арқылы өтуіне мүмкіндік береді. Бұл кезеңде әйелге арнайы демалу және тыныс алу техникасын ұстану ұсынылады.
- Екінші кезең — баланың тууы. Бұл кезеңде жатырдың қысқаруы (схватки) күшейіп, нәресте босану жолдары арқылы сыртқа шығады. Акушер дәрігерлері бұл кезеңде нәрестенің дұрыс орналасуын және босанудың қалыпты өтуін қадағалайды.
- Үшінші кезең — плацентаның бөлінуі және шығуы. Босанудан кейін плацента жатырдан бөлініп, сыртқа шығады. Бұл кезеңде жатырдың толық тазалануы маңызды, себебі плацентаның қалдықтары жатырда қалса, инфекциялар және қан кетулер пайда болуы мүмкін.
Босану кезіндегі асқынулар
Әр босану әр түрлі өтеді, және кейбір жағдайларда асқынулар туындауы мүмкін. Төменде босану кезіндегі негізгі асқынулар көрсетілген:
- Жатырдан тыс қан кету — босанғаннан кейін жатырдың дұрыс жиырылмауы немесе жарақаттар салдарынан қан кету болуы мүмкін. Бұл асқыну өмірге қауіпті және жедел медициналық араласуды талап етеді.
- Босану қызметінің әлсіздігі — кейбір жағдайларда жатырдың қысқаруы жеткіліксіз болуы мүмкін, бұл нәрестенің тууын қиындатады. Мұндай жағдайларда дәрігерлер жатырдың белсенділігін ынталандыру үшін арнайы дәрі-дәрмектер қолданады.
- Нәрестенің дұрыс емес орналасуы — егер нәресте босану жолдарына дұрыс орналаспаған болса (мысалы, аяқтары немесе жамбасы бірінші болып келе жатса), бұл табиғи босануды қиындатады және кейде кесар тілігін жасау қажеттілігі туындайды.
- Плацентаның алдын ала орналасуы (плацента превия) — плацента жатырдың төменгі бөлігінде орналасқанда, ол босану жолдарын жауып, нәрестенің тууын қиындатуы мүмкін. Бұл жағдайда кесар тілігі жиі қолданылады.
Босанғаннан кейінгі күтім
Босанғаннан кейінгі кезеңде ана мен балаға ерекше назар аудару қажет. Бұл кезеңде әйелдің денесі қалыпқа келе бастайды, бірақ кейбір асқынулар пайда болуы мүмкін, сондықтан медициналық бақылау маңызды.
- Ананың күтімі
Жатырдың қалпына келуі: Босанғаннан кейін жатыр біртіндеп бастапқы көлеміне оралады. Бұл процесс бірнеше аптаға созылады. Жатырдың дұрыс жиырылып, тазаланып жатқанын бақылау маңызды.
Лохия (босанғаннан кейінгі бөліністер): Босанғаннан кейінгі алғашқы апталарда қынаптан қан және жатырдың қалған бөліктері шығады. Бұл табиғи процесс, бірақ бөліністердің тым көп болуы немесе жағымсыз иіс пайда болуы инфекцияның белгісі болуы мүмкін.
Кеуде күтімі: Емшекпен емізу кезінде әйелдің кеудесінде ауырсыну, ісіну немесе жарылу белгілері пайда болуы мүмкін. Медбике кеудені дұрыс күтуді үйретіп, қажет болған жағдайда емдеуді тағайындайды.
- Нәрестенің күтімі
Алғашқы тексерулер: Нәресте туылғаннан кейін оны бірден тексеріп, Апгар шкаласы бойынша бағалайды. Бұл бағалау нәрестенің өмірлік көрсеткіштерін анықтап, оның жалпы жағдайын бағалауға мүмкіндік береді.
Тері күтімі: Нәрестенің терісі нәзік болғандықтан, алғашқы күндері арнайы күтім қажет. Медбикелер жаңа туған нәрестені жуындыру және тері күтімі бойынша аналарға кеңес береді.
Емізу: Ана сүті нәрестенің иммундық жүйесін нығайтады және оның өсуі үшін барлық қажетті заттарды қамтамасыз етеді. Медбике ана мен балаға дұрыс емізу техникасын көрсетіп, бұл процесте туындаған сұрақтарға жауап береді.
Қорытынды
Акушерлік — жүктілік пен босану процесін басқаруды ғана емес, сонымен қатар аналар мен нәрестелерге босанғаннан кейінгі сапалы күтімді қамтамасыз етуді көздейтін күрделі медициналық сала. Босану кезіндегі асқынуларды дер кезінде анықтау және емдеу, сондай-ақ босанғаннан кейінгі дұрыс күтім ананың да, нәрестенің де денсаулығын сақтауда үлкен рөл атқарады. Медициналық қызметкерлердің үйлесімді жұмысы, дұрыс диагностикалау және заманауи әдістер қолдану босану процесін барынша қауіпсіз әрі сәтті етеді.
