Автор: Жакупова Алтынай Абдолдановна
Дуйсенбинова Самал Турсынбаевна
Елубай Ғалия Манатқызы
Адам денсаулығы – әрбір адамның өміріндегі ең басты құндылықтардың бірі. “Дені саудың – жаны сау” деген халық даналығы денсаулықтың адамның өмір сапасына тікелей әсер ететінін көрсетеді. Дегенмен, қазіргі таңда тез қарқынмен дамып жатқан технологиялар, стресс, дұрыс тамақтанбау және қозғалыссыз өмір салты денсаулыққа кері әсерін тигізуде. Бұл мақалада денсаулықты сақтаудың маңыздылығы, медициналық фактілер және пайдалы кеңестер туралы айтамыз.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) анықтамасы бойынша, денсаулық – бұл аурудың немесе әлсіздіктің болмауы ғана емес, сонымен қатар физикалық, психикалық және әлеуметтік әл-ауқаттың толық күйі.
Денсаулықтың негізгі түрлері:
1. Физикалық денсаулық: Дене мүшелерінің дұрыс жұмыс істеуі, иммунитеттің мықтылығы.
2. Психикалық денсаулық: Эмоциялық тұрақтылық, күйзелістерді жеңе білу қабілеті.
3. Әлеуметтік денсаулық: Қоғамда белсенді өмір сүру, адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасау.
• Жүрек-қан тамыр аурулары – әлемдегі өлім-жітімнің басты себебі болып табылады. ДДҰ мәліметтері бойынша, жыл сайын шамамен 17,9 миллион адам осы аурулардан қайтыс болады.
• Қант диабеті – 21 ғасырдың “үнсіз індеті”. Бүгінде әлемде 500 миллионнан астам адам осы аурумен ауырады.
• Дұрыс тамақтанбау – семіздіктің басты себебі. Бұл жүрек аурулары, диабет және қатерлі ісік ауруларының қаупін арттырады.
• Күніне 30 минуттық физикалық белсенділік инфаркт пен инсульт қаупін 30%-ға дейін азайтады.
• Ұйқының жетіспеуі жүрек аурулары мен иммундық жүйенің әлсіреуіне себеп болады. Ересектерге күніне 7-8 сағат ұйқы қажет.
Денсаулықты Сақтау Жолдары:
1. Дұрыс тамақтану:
• Көкөніс, жеміс-жидек, тұтас дәнді дақылдарды көп тұтыну.
• Тұз, қант және май мөлшерін шектеу.
• Таза су ішу (күніне кемінде 1,5–2 литр).
2. Физикалық белсенділік:
• Жаяу жүру, спортпен шұғылдану, жүзу немесе велосипед тебу.
• Күніне ең аз дегенде 10 000 қадам жасау.
3. Стресті басқару:
• Медитация, тыныс алу жаттығулары, хобби арқылы психологиялық тепе-теңдікті сақтау.
• Достармен және отбасымен уақыт өткізу.
4. Денсаулықты тұрақты бақылау:
• Жыл сайынғы медициналық тексеруден өту.
• Қан қысымын, холестерин деңгейін және қант мөлшерін бақылау.
5. Зиянды әдеттерден бас тарту:
• Темекі шегу мен алкогольді шамадан тыс пайдалануды тоқтату.
• Бұл әдеттер қатерлі ісік, жүрек аурулары және басқа да ауруларға әкелуі мүмкін.
Денсаулық – адамға берілген ең үлкен сый. Оны сақтау үшін күнделікті өмірде қарапайым, бірақ маңызды әрекеттерді орындау жеткілікті. Салауатты өмір салты – ұзақ әрі бақытты өмірдің кепілі. Өз денсаулығыңызға жауапкершілікпен қараңыз, себебі ол – сіздің болашағыңыздың негізі. “Денсаулық – бірінші байлық” екенін ұмытпаңыз!
