Бескекилова Ж.Т., Абишева Г.Ш., Калияхметова Д.З.
ШЖҚ «Көксу аудандық орталық ауруханасы» МКК медбикелері
Жылы кезеңнің басталуымен жедел ішек инфекцияларының жиілігі артады. Жаз- демалу үшін ғана емес, сонымен қатар, әртүрлі аурулардың қоздырғыштарының, ең алдымен, өткір ішек инфекцияларының көбеюі үшін де қолайлы уақыт. Осы уақытта патогендердің сыртқы ортада сақталуы және олардың тамақ пен суда көбеюі үшін қолайлы жағдайлар жасалады.
Жіті ішек инфекциялары (бұдан әрі ЖІИ) жетекші инфекциялық патологиялардың бірі болып табылады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша әлемде жыл сайын диареяның 1 миллиардқа жуық жағдайы тіркеледі, олардың 60-70% — ы 14 жасқа дейінгі балалар.
Балалар арасында жағдайлардың көп бөлігі өмірдің алғашқы екі жылындағы балалар мен 3 жастан 7 жасқа дейінгі балалар арасында тіркелген. 2 жасқа дейінгі балалар ауруының негізгі себептері: тамақтандыру ережелерін бұзу, жас аналардың балалар тағамының ерекшеліктерін білмеуі, бала күтімі кезінде жеке гигиена ережелерін сақтамау, нашар жуылған жемістерді пайдалану.
Жедел ішек инфекциясы-бұл асқазан-ішек жолдарының басым зақымдануымен әртүрлі микроорганизмдер тудыратын көптеген аурулар тобы.
Ішек инфекциясының қоздырғыштары: бактериялар, токсиндер, сондай-ақ вирустар болуы мүмкін. Ішек инфекцияларының қоздырғыштарының көзі ауру адам, бактерия тасымалдаушы (денесінде ішек инфекцияларының қоздырғыштары бар іс жүзінде сау адам), сондай-ақ ішектен микробтарды қоршаған ортаға шығаратын жануарлар болып табылады. Науқастар мен инфекцияны тасымалдаушылар микробтарды құсу, зәр, дәрет арқылы сыртқы ортаға шығарады. Патогендердің көпшілігі сыртқы ортада төзімді, қолда, ойыншықтарда, ыдыс-аяқтарда, тұрмыстық заттарда, топырақта, суда ұзақ уақыт сақталады. Жедел ішек инфекцияларына барлығы дерлік сезімтал, әсіресе егде жастағы адамдар, балалар, иммундық жүйесі әлсіреген адамдар жұқтыруға бейім. Ересектер мен балалар ауырады, көбінесе балалар-1 жастан 7 жасқа дейін. Балалар барлық тіркелген жағдайлардың шамамен 60-65% құрайды.
Дені сау адамның ағзасына ішек инфекциясының қоздырғыштары тамақ, су немесе лас қолдар арқылы ауыз арқылы енеді. Сондай-ақ, тұрмыстық заттар, ойыншықтар берілу факторлары болуы мүмкін, кейбір инфекциялардың берілуінде жәндіктер (шыбындар, тарақандар) болуы мүмкін. Жіті ішек инфекцияларын жұқтыруға антисанитариялық өмір сүру жағдайлары, жеке гигиена ережелерін сақтамау, санитариялық ережелерді бұзаылған немесе дайындалған тамақ өнімдерін пайдалану да ықпал етеді.
Уақыт тапшылығына байланысты ересектер мен балалар қолдарын жумастан, жолда тамақтанады. Көптеген аналар сәбилеріне сатып алынған жидектер мен жемістерді жумай жеуге мүмкіндік береді. Жұқпалы доза кең ауқымды, сондықтан аурудың ағымы әлдеқайда ауыр: дегидратация тезірек жүреді, токсиндер баланың миына және өмірлік маңызды мүшелеріне енеді.
Ауру жедел басталады, бірнеше рет құсу, іштің ауыруы, диарея, бас ауруы пайда болады, температура көтеріледі. Өткір әлсіздік байқалады, кейде синкоп, шатасқан сана болады. Көріну дәрежесі әртүрлі болуы мүмкін – асқазан-ішек жолдарының белсенділігінің жеңіл бұзылуынан бастап, дененің толық сусыздануымен ауыр жағдайға дейін.
Ішек инфекцияларының алдын алу қарапайым гигиеналық ережелерді сақтауды қамтиды:
— жеке гигиена ережелерін сақтау, тамақтанар алдында және оны дайындамас бұрын қолыңызды мұқият жуу;
— ішу үшін арнайы қайнатылған, бөтелкедегі немесе кепілдендірілген сапалы суды қолданыңыз;
— көкөністерді, жемістерді, жидектерді ағынды сумен қолданар алдында мұқият жуыңыз, содан кейін қайнаған сумен шайыңыз;
— кездейсоқ адамдардан немесе рұқсат етілмеген сауда орындарынан азық түлік сатып алмаңыз;
— үйде ыстық және суық тағамдарды дайындау кезінде гигиена ережелерін сақтаңыз;
— тез бұзылатын өнімдерді тоңазытқышта сақтаңыз, температуралық режимді және өнімнің жарамдылық мерзімін сақтаңыз;
— тез бұзылатын тағамдарды сатып алғанда, таңбалауды мұқият зерттеңіз, олардың жарамдылық мерзіміне назар аударыңыз;
— тамақты дайындау технологиясын ұстаныңыз және тағамды жеткілікті термиялық өңдеуден өткізіңіз;
— шикі тағамның дайын тағаммен жанасуына жол бермеңіз;
— шикі өнімдерді өңдеуге арналған жеке құралдар, пышақтар мен кесу тақталарын пайдалану керек;
— өзіңіз білмейтін саңырауқұлақтарды жеуге болмайды;
— жыл мезгілінде ашық су қоймаларында тек арнайы бөлінген жерлерде жүзуге болады;
— үй-жайларда тазалықты сақтау керек, жәндіктерді (шыбындар, тарақандар) жою керек.
Егер жедел ішек инфекциясының белгілері пайда болса, дереу медициналық көмекке жүгіну керек және оның ұсыныстарын қатаң сақтау керек! Балаларда өзін-өзі емдеу өте қауіпті, өйткені олар тез дегидратацияға ұшырайды және өмірге қауіп төндіретін асқынулар дамуы мүмкін.
