Автор: КОШИМБАЕВА СЫМБАТ АБДЫМАНАПОВНА, жалпы тәжірибелі мейірбике, Кіші шыған дәрігерлік амбулаториясы
КОЛДАСБАЕВА ГУЛНУР ЕСБОЛАТОВНА, жалпы тәжірибелі мейірбике, Кіші шыған дәрігерлік амбулаториясы
КҮЛЬНАЗАРОВА САЛТАНАТ ТУРГАНГАЗИЕВНА, мектеп мейірбикесі, Кіші шыған дәрігерлік амбулаториясы мектеп мейірбикесі
«Панфилов ауданаралық көпсалалы ауруханасы» КМК
Кіріспе
Қант диабеті — қазіргі заманның ең өзекті созылмалы ауруларының бірі. Халықаралық диабет федерациясының деректері бойынша, әлемде 537 миллионнан астам адам диабетпен өмір сүруде, ал олардың басым бөлігі аурудың басталғанын кеш анықтайды. Қазақстанда да бұл көрсеткіш жылдан жылға артып келеді.
Диабетпен тиімді күресте мейірбикелік бақылау — ауруды басқарудың, асқынулардың алдын алудың және науқастың өмір сапасын жақсартудың шешуші бөлігі.
Қант диабеті туралы қысқаша мәлімет
Қант диабеті – қандағы глюкоза деңгейінің тұрақты жоғарылауы нәтижесінде пайда болатын эндокриндік бұзылыс. Екі түрі бар:
1-типті диабет – инсулин тапшылығымен байланысты (жастық шақта басталады)
2-типті диабет – инсулинге төзімділікпен сипатталады (көбіне ересектерде, артық салмағы бар адамдарда)
Мейірбикенің қант диабетіндегі рөлі
Мейірбике — диабетпен өмір сүретін адамның күнделікті серігі, бақылаушысы және кеңесшісі. Оның міндеттері — науқасты тұрақты бақылау, білім беру, өзін-өзі басқаруға үйрету және асқынулардың алдын алу.
Негізгі міндеттері:
Гликемиялық бақылау
Қандағы қант деңгейін глюкометр арқылы бақылау
Гипогликемия/гипергликемия белгілерін уақытында анықтау
Аяқ жағдайын бақылау
Диабеттік нейропатияның алдын алу
Жара, қызару, саусақ өзгерістерін ерте анықтау
Тері мен шырышты қабаттарды тексеру
Құрғақтық, саңырауқұлақ инфекциялары, трофикалық жаралар
Қан қысымын, дене салмағын, холестерин деңгейін бақылау
Диабет асқынуларының (жүрек-қантамыр, бүйрек, көз) алдын алу
Инсулинді немесе дәрілік препараттарды дұрыс қолдануға көмектесу
Диета және физикалық белсенділік бойынша кеңес беру
Эмоциялық қолдау
Хроникалық диагноз қабылдауды жеңілдету
Мотивация беру
Мейірбикелік бақылау кезеңдері
Кезең Іс-шаралар
Бастапқы кезең Науқастың анамнезін жинау, білім деңгейін бағалау, тәуекел факторларын анықтау
Жүйелі бақылау Апталық/айлық тексерулер, күнделікті өлшемдер, сұрақтарға жауап
Динамикалық бақылау Қант мөлшеріндегі өзгерістер, асқыну белгілері, өмір салтындағы өзгерістерді бақылау
Білім беру Өзін-өзі бақылауға үйрету, тамақтану, жаттығу, дәрі-дәрмекті қолдану
Мектеп және амбулатория жағдайында
Ауылдық амбулаторияда немесе мектептегі мейірбике ерте скрининг, білім беру, өмір салтын түзету және ата-аналармен жұмыс жүргізу сияқты маңызды бағыттарды қамтиды.
Балалар мен жасөспірімдер арасындағы семіздік пен қант диабеті санының артуы мейірбикенің профилактикалық жұмысын күшейтуді талап етеді.
Қорытынды
Қант диабетін бақылау – дәрігердің ғана емес, мейірбикенің белсенді қатысуын қажет ететін ұзақ мерзімді процесс. Жүйелі және сапалы мейірбикелік бақылау диабетпен өмір сүруші адамдардың өмірін жеңілдетіп қана қоймай, ауыр асқынулардың алдын алады.
Білікті мейірбике – диабетпен күрестегі сенімді тірек, үздіксіз қолдау және білім көзі.
