Авторы:
Акишева Гульназ Даярхановна, медбике, «Талдықорған қаласы А.Кивилев атындағы ОВОРМБЖМ» КММ
Есенбаева Анар Абдихамитовна, фельдшер, «Жетісу облысының Олимпиадалық резервтер дайындау орталығы» КММ
Касымбаева Жанар Шапиолдақызы, медбике, Жетісу облысының ДЩСБ ММ-нің «Дене мүмкіндіктері шектеулі тұлғаларға арналған спорттық даярлау орталығы» КММ
Кіріспе
Педикулез (бит жұғуы) — спортшылар арасында сирек кездесетін, бірақ толығымен жойылмаған мәселе. Ортақ ортада өмір сүретін, жабық кеңістікте жаттығатын және көп адаммен байланыста болатын спортшыларда бұл жұқпалы аурудың таралу қаупі жоғары. Бұл мақалада педикулездің таралу жолдары, белгілері және оны болдырмау жолдары қарастырылады.
Педикулез дегеніміз не?
Педикулез — бұл адамның басындағы, денесіндегі немесе киіміндегі биттердің болуы. Бұл паразиттер қанмен қоректеніп, қышуды, тері қабынуын және инфекциялық аурулардың қосымша қаупін тудырады.
Биттердің түрлері:
- Бас биті (Pediculus humanus capitis): Шаш арасында өмір сүреді.
- Киім биті (Pediculus humanus corporis): Киімде және теріде тіршілік етеді.
- Қасаға биті (Phthirus pubis): Жыныс аймағында кездеседі.
Спортшылар арасындағы таралу жолдары
- Жақын қарым-қатынас:
Топтық жаттығулар немесе жарыстар кезінде спортшылар арасында дене жанасуы. - Ортақ жабдықтар мен киім:
Сүлгі, шлем, жаттығу киімдері немесе төсек-орын сияқты заттарды бірге пайдалану. - Тазалықтың сақталмауы:
Ортақ кеңістіктегі гигиеналық нормалардың ескерілмеуі. - Жатақханаларда немесе лагерьлерде өмір сүру:
Бір бөлмеде бірнеше адамның тұруы педикулездің таралуына жағдай жасайды.
Педикулездің белгілері
Қышу: Биттер терідегі қанды сорған кезде сілекейі теріде қышу тудырады.
Шаш арасындағы биттер: Шашта немесе киімде биттер мен олардың жұмыртқаларын (сірке) көруге болады.
Тітіркенген тері: Тұрақты қасыған жерлерде қабыну және терінің қызаруы пайда болады.
Ұйқысыздық: Қышу әсіресе түнде күшейіп, ұйқыны бұзады.
Диагностика
- Көзбен қарау:
Шашты, теріні немесе киімді мұқият тексеру. - Сірке іздеу:
Шаштың түбінен жартылай мөлдір ақ жұмыртқаларды табу.
Алдын алу шаралары
- Жеке гигиена:
Жеке тарақтар, сүлгілер мен басқа да заттарды пайдалану.
Жаттығу немесе жарыстардан кейін бас пен денені мұқият жуу.
Ортақ шлемдер мен басқа жабдықтарды пайдаланғаннан кейін дезинфекциялау.
- Ортақ кеңістікті тазарту:
Жатақханаларды, киім-кешек пен төсек-орынды үнемі тазалау.
Спорт жабдықтарын үнемі жуып, дезинфекциялау.
- Киім мен төсек-орын тазалығы:
Киім мен төсек-орынды жоғары температурада жуу және үтіктеу.
Арнайы дезинфекциялаушы құралдарды қолдану.
- Жұқтырғандарды оқшаулау:
Бит жұқтырған спортшыларды уақытша оқшаулап, толық емделгенше топтық жаттығулар мен жарыстарға қатыстырмау.
Емдеу әдістері
- Педикулезге қарсы препараттар:
Биттерді жоюға арналған арнайы шампуньдер немесе кремдер (перметрин, бензилбензоат негізінде).
- Сіркелерді жою:
Биттер жұмыртқаларын жою үшін арнайы тарақтармен шашты тазарту.
- Киім мен жабдықтарды өңдеу:
Жұқтырған киім мен төсек-орынды жоғары температурада жуып, дезинфекциялау.
- Қайталануды болдырмау:
Қайта жұқтырудың алдын алу үшін барлық топ мүшелерін тексеру және профилактикалық шараларды қолдану.
Қорытынды
Педикулез — спортшылардың жеке және командалық денсаулығына әсер ететін маңызды мәселе. Бұл аурудан толықтай құтылу үшін жеке гигиена ережелерін сақтау, ортақ кеңістіктерді таза ұстау және уақтылы емдеу қажет.
Дені сау спортшылар — қауіпсіз және әділ спорттың негізі. Біз спорттық қоғамдастықты педикулезбен күресте қолдауға дайынбыз.
