Автор: Рахманова Мария Кемелахуновна, Рустембекова Замзагуль Мадияровна, Кусаинова Бакытгуль Тулегеновна, жансақтау бөлімінің мейіргерлері, ШЖҚ «Облыстық кардиологиялық орталық» МКК
Медициналық мекемелерде қолды өңдеу — бұл инфекциялардың таралуын болдырмауға бағытталған маңызды санитарлық шара. Қазақстанда бұл процесс ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің № 151 бұйрығымен (28.02.2020 ж.) реттеледі.
1. Қолды өңдеудің маңыздылығы
Қолды дұрыс және уақтылы өңдеу:
• Науқастардың инфекция жұқтыруын азайтады.
• Медициналық қызметкерлердің қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.
• Ішкі ауруханалық инфекциялардың алдын алады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) қолды өңдеу бойынша бес негізгі сәтті белгілеген:
1. Науқаспен байланыс жасар алдында.
2. Инвазивті процедураларды бастамас бұрын.
3. Науқастың биологиялық сұйықтықтарымен байланысқаннан кейін.
4. Науқаспен байланыстан кейін.
5. Науқастың аймағындағы заттарға жанасқаннан кейін.
2. Қолды өңдеудің түрлері
1. Гигиеналық өңдеу:
• Күнделікті тәжірибеде қолданылады.
• Қолды сумен, сабынмен немесе антисептикпен жуу арқылы жүзеге асырылады.
2. Антисептикалық өңдеу:
• Инвазивті процедуралар алдында және пациенттің терісімен жанасу кезінде қолданылады.
• Антисептик ерітіндісі қолданылады (спирт, хлоргексидин).
3. Хирургиялық өңдеу:
• Хирургиялық және басқа стерильді процедуралар алдында жүргізіледі.
• Қолдың және білектің терісін ұзақ уақыт антисептикпен өңдеу қажет.
4. Шұғыл өңдеу:
• Қан, сілекей немесе басқа да биологиялық сұйықтықтармен байланыс болған жағдайда қолданылады.
3. Қолды өңдеуде қолданылатын құралдар
Қазақстанда тексерістен өткен және Денсаулық сақтау министрлігінде тіркелген антисептикалық құралдар қолданылады.
• Спирт негізінде: этанол, изопропанол (60-80% концентрация).
• Хлоргексидин негізінде: ұзақ сақталатын антисептикалық әсер береді.
• Йод негізінде: инъекциялар алдында теріні өңдеуге қолданылады.
• Комбинацияланған құралдар: құрамында спиртпен қатар теріні жұмсартатын компоненттер бар.
4. Қолды жуу техникасы
Гигиеналық өңдеу:
1. Қолды жылы сумен жуыңыз.
2. Сабынды 20-30 секунд бойы сүртіп жағыңыз (алақан, саусақ арасы, тырнақ астындағы жерлер).
3. Сабынды мұқият шайып, бір реттік сүлгімен құрғатыңыз.
Антисептикалық өңдеу:
1. Құрғақ қолға 3-5 мл антисептикті жағыңыз.
2. Саусақ аралары мен тырнақ астын қоса барлық беткі қабатты мұқият өңдеңіз.
3. Антисептик теріде толық кеуіп кетуі тиіс (30 секунд).
Хирургиялық өңдеу:
1. Қолды және білекті антисептикалық сабынмен 2 минут бойы жуыңыз.
2. Білекті жоғары ұстап, стерильді сүлгімен құрғатыңыз.
3. Қол мен білекті антисептикпен өңдеңіз (кемінде 3 минут).
5. Қолды өңдеу жиілігі
• Жұмыс басталар алдында.
• Әр науқаспен жаңа байланыс алдында және одан кейін.
• Қан немесе биологиялық сұйықтықтармен байланыстан кейін.
• Қолғапты шешкеннен кейін.
• Әр инвазивті процедура алдында.
6. Медициналық мекемелерде ұйымдастыру ережелері:
1. Антисептикалық құралдарға арналған диспенсерлер мекеменің әр жерінде (палаталарда, кіреберісте, процедуралық бөлмеде) орнатылуы тиіс.
2. Медициналық қызметкерлер қолды өңдеу ережелері бойынша тұрақты түрде оқытылуы керек.
3. Антисептикалық құралдардың сапасы үнемі бақыланады.
4. Арнайы журналдарда тазалық шаралары тіркеліп отырады.
7. Бақылау және жауапкершілік:
Медициналық мекемелер санитарлық нормалардың орындалуына жауап береді. Санитарлық-эпидемиологиялық қызметтер:
• Қолданылатын антисептиктердің сапасын тексереді.
• Қызметкерлердің қолды өңдеу техникасын бақылайды.
• Тәртіп бұзушылықты анықтаған жағдайда, әкімшілік жауапкершілікке тартады.
8. Қолды дұрыс өңдеудің пайдасы:
• Инфекция таралу қаупін азайтады.
• Науқастар мен қызметкерлердің денсаулығын қорғайды.
• Медициналық мекемеде санитарлық нормалардың сақталуын қамтамасыз етеді. Қолды дұрыс және уақтылы жуу медициналық мекемелердегі қауіпсіздікті қамтамасыз етудің басты құралы болып табылады. Ережелерді сақтау инфекциялардың алдын алып, науқастардың сауығу үрдісіне оң әсер етеді.
