Авторлар: Айнабекова Зауре Айтмухаметовна – медбике, ФАП Ақтекше,
Амангожина Лазат Мураткалиевна – медбике, Ж.Егімбаев атындағы орта мектеп,
Айнабекова Ляззат Сейдигалиевна – наркологиялық кабинет мейірбикесі, ШЖҚ «Ескелді орталық аудандық ауруханасы» МКК
Кіріспе
Жүрек-өкпе реанимациясы (ЖӨР) – жүрек тоқтаған немесе тыныс алу тоқтаған жағдайда жүргізілетін алғашқы медициналық көмек шараларының бірі. Бұл әдіс жүрек қызметін уақытша қалпына келтіріп, миға қан айналымын қамтамасыз етеді.
ДДҰ мәліметтеріне сәйкес, жүрек тоқтағаннан кейін алғашқы 3-5 минут ішінде көмек көрсетілсе, науқастың тірі қалу мүмкіндігі 50-70%-ға дейін артады. Алайда көмек дер кезінде көрсетілмесе, ми жасушалары оттегінің жетіспеуінен өліп, адамды құтқару мүмкін болмайды.
Бұл мақалада жүрек-өкпе реанимациясын жүргізу ережелері және алғашқы көмек көрсету әдістері туралы толық ақпарат беріледі.
- ЖӨР-ді жүргізу қажеттілігін анықтау
ЖӨР бастамас бұрын, адамның жағдайын дұрыс бағалау қажет.
ЖӨР жүргізу қажет жағдайлар:
Адам ес-түссіз және қозғалыссыз жатса
Тыныс алу тоқтаса немесе өте әлсіз, үзіліспен болса
Қан айналымының тоқтау белгілері байқалса (тері бозарып, көгеріп кетуі)
Ұйқы күретамырында (мойын тұсында) тамыр соғысы сезілмесе
Егер осы белгілер байқалса, дереу жүрек-өкпе реанимациясын бастау қажет.
- ЖӨР алгоритмі
2.1. Адамның жағдайын тексеру
Науқастың есін тексеру үшін оны қатты дыбыспен шақырып, иығынан сәл сілкілеу керек.
Егер жауап болмаса, дереу жедел жәрдем шақыру (103 немесе 112 нөміріне қоңырау шалу) қажет.
Тыныс алуын тексеру үшін басты артқа шалқайтып, ауыз бен мұрын аймағына құлақты жақындату қажет.
Егер 10 секунд ішінде тыныс белгілері байқалмаса, ЖӨР-ді бастау керек.
2.2. Жүрекке тікелей массаж жасау (кеуде компрессиясы)
Науқасты қатты және тегіс жерге жатқызу.
Қолды төс сүйектің ортасына орналастырып, алақанды бір-біріне айқастырып қою қажет.
Шынтақ түзу болуы керек, бүкіл дене салмағын пайдалана отырып, төс сүйекті 5-6 см тереңдікке басу керек.
Компрессия жылдамдығы: минутына 100-120 рет басу (метроном ритмі: «Stayin’ Alive» әнінің ырғағында).
Әрбір 30 рет басқаннан кейін 2 рет жасанды тыныс беру керек.
2.3. Жасанды тыныс беру (өкпені желдету)
Бас пен иекті жоғары көтеріп, тыныс алу жолдарын ашу.
Науқастың мұрнын жауып, ауыз арқылы терең тыныс алып, ауаны өкпеге үрлеу.
Кеуденің көтерілуін бақылау – егер көтерілу болмаса, тыныс алу жолдары бітеліп қалуы мүмкін.
2 рет жасанды тыныс бергеннен кейін, жүрекке массаж жасауды жалғастыру керек. - Балалар мен нәрестелерге ЖӨР жүргізу ерекшеліктері
Балалар мен нәрестелердің жүрек-өкпе реанимациясын жүргізу әдістері ересектерден ерекшеленеді.
3.1. Балаларға (1 жастан 8 жасқа дейін) ЖӨР жүргізу:
Кеудені 4-5 см тереңдікке басу керек.
Бір қолмен немесе екі қолмен компрессия жасауға болады.
30 компрессиядан кейін 2 рет жасанды тыныс беру керек.
3.2. Нәрестелерге (1 жасқа дейін) ЖӨР жүргізу:
Тек екі саусақпен басу керек (орталық кеуде аймағына).
Басу тереңдігі 3-4 см болуы тиіс.
30 рет басқаннан кейін 2 рет ауыздан ауызға тыныс беру қажет.
- ЖӨР-дің тиімділігін бағалау және тоқтату
ЖӨР-дің тиімділігін көрсететін белгілер:
Науқастың терісінің түсі жақсарады (бозаруы немесе көгеруі азаяды).
Тыныс алу немесе жөтел пайда болады.
Ұйқы күретамырында тамыр соғысы байқалады.
Егер 10-15 минут ішінде ешқандай өзгеріс болмаса және дәрігерлер келмеген болса, ЖӨР-ді жалғастыру керек.
ЖӨР-ді тек келесі жағдайларда тоқтатуға болады:
Жедел жәрдем қызметкерлері келгенде
Науқас тыныс ала бастағанда
Көмек көрсетуші қатты шаршағанда (бірақ басқа адамға ауысқан дұрыс)
- ЖӨР-ді жүргізудегі жиі кездесетін қателіктер
Көптеген адамдар алғашқы көмек көрсету кезінде келесі қателіктерге жол береді:
Тыныс алуын тексеруге тым көп уақыт жұмсау (10 секундтан аспау керек).
Тым әлсіз немесе өте терең басу (5-6 см тереңдік маңызды).
Жасанды тынысты дұрыс бермеу (ауаны аз үрлеу немесе тыныс жолдары дұрыс ашылмау).
ЖӨР-ді ерте тоқтату (15 минутқа дейін жалғастыру керек).
Қорытынды
Жүрек-өкпе реанимациясы – адам өмірін құтқару үшін ең маңызды дағды. Уақытылы және дұрыс жүргізілген ЖӨР адамның миына қан мен оттегінің жетуін қамтамасыз етіп, оның өмір сүру мүмкіндігін арттырады.
Әрбір адам ЖӨР жүргізу әдістерін меңгеруі қажет, себебі жүрек тоқтауы кенеттен кез келген жерде орын алуы мүмкін. Алғашқы медициналық көмек көрсету – азаматтық жауапкершілік пен адам өмірін сақтап қалудың маңызды жолы.
