Авторлар: Есимбекова Гульнар Абутаевна — Есболған Жайсанбаев орта мектебінің мейіргері
Каймолдина Майра Есимбаевна— Есболған Жайсанбаев орта мектебінің жалпы практика мейіргері
Курмангалиева Сара Орынбаевна- Есболған Жайсанбаев орта мектебінің емшара бөлмесінің мейіргері
Кез келген төтенше жағдайларда дұрыс және уақытылы алғашқы көмек көрсету адам өмірін сақтап қалуда шешуші рөл атқарады. Бұл мақалада жедел жағдайларда алғашқы көмек көрсету қағидалары мен негізгі әдістері қарастырылады.
- Алғашқы көмектің маңыздылығы
Алғашқы көмек – бұл жедел медициналық көмекті күтпестен бұрын көрсетілетін шұғыл шаралар кешені. Бұл әрекеттер зардап шеккен адамның жағдайын жеңілдетуге, өміріне қауіп төндіретін факторларды азайтуға және асқынулардың алдын алуға бағытталған.
Алғашқы көмектің негізгі мақсаттары:
Адам өмірін сақтау;
Ауру немесе жарақаттың асқынуына жол бермеу;
Зардап шеккен адамның жағдайын тұрақтандыру;
Медициналық қызметкерлер келгенге дейін қажетті шараларды орындау.
- Жедел жағдайларда алғашқы көмек көрсету қағидалары
Жарақат немесе басқа да төтенше жағдай орын алған кезде көмектесуші мына қағидаларды ұстануы тиіс:
Өзін-өзі қорғау – қауіпсіздік шараларын сақтау;
Зардап шеккен адамның жағдайын бағалау – есін, тыныс алуын, тамыр соғысын тексеру;
Жедел жәрдем шақыру – тез арада 103 немесе 112 нөміріне қоңырау шалу;
Көмек көрсету – қажетті алғашқы медициналық әрекеттерді орындау.
- Негізгі шұғыл жағдайлар және алғашқы көмек әдістері
Жүрек тоқтауы (кардиологиялық шұғыл жағдай)
Зардап шегушінің есін, тынысын және тамыр соғысын тексеріңіз.
Егер тынысы жоқ болса, жасанды тыныс беру (СЛР) жасаңыз: 30 рет кеудеге қысым жасау, 2 рет ауыздан ауызға дем беру.
Жүрекке тікелей массаж жасау үшін алақандарды кеуде сүйегінің ортасына қойып, минутына 100-120 рет басу қажет.
Тыныс алу жолдарының бітелуі (тұншығу)
Егер адам сөйлей алмаса немесе тыныс ала алмаса, Геймлих әдісін қолданыңыз: зардап шегушіні артынан құшақтап, кіндік астына қысым жасаңыз.
Егер затты шығару мүмкін болмаса, дәрігерлерді дереу шақыру қажет.
Қан кету
Қан кетуді тоқтату үшін таза мата немесе дәке арқылы жараны басып, қатты қысыңыз.
Егер қан кету тоқтамаса, зақымдалған жерден жоғары аймаққа жгут салыңыз (тек қажеттілік туындағанда).
Сынулар мен шығулар
Сынған немесе шыққан аймақты қозғалмайтындай етіп бекіту керек.
Салқын компресс қолдану арқылы ісінуді азайтуға болады.
Дереу дәрігерге жеткізу қажет.
Күйіктер
Күйген жерді суық суға 10-15 минут бойы ұстаңыз.
Май немесе майлы жақпа қолданбаңыз.
Егер күйік ауыр болса, жедел жәрдем шақырыңыз.
Улану
Егер у ауыз арқылы түскен болса, науқасты құстыруға тырыспаңыз (кейбір химиялық заттар өңешке одан да көп зақым келтіруі мүмкін).
Таза ауаға шығару және суды көп ішкізу керек.
Медициналық көмекке жүгіну қажет.
- Қорытынды
Жедел жағдайларда алғашқы көмек көрсету – әрбір адамның білуі қажет маңызды дағды. Төтенше жағдай орын алғанда, үрейге бой алдырмай, зардап шегушіге қажетті көмекті көрсету оның өмірін сақтауға мүмкіндік береді. Алғашқы көмек көрсету әдістерін меңгеру – әр адамның жауапкершілігі және азаматтық борышы.
