Автор: Дузелбаева Гуляим Амангелдиевна аға медбике,
Капышева Жазира учаскелік медбике,
Урахунова Гульфия учаскелік медбике,
«Жетысу облысы денсаулық сақтау басқармасы»
ММ ШЖҚ «Талдықорған қалалық №1 емханасы» МКК
Вирустық гепатит В және С — бауырды зақымдайтын, созылмалы түрге өтуі мүмкін жұқпалы аурулар. Бұл аурулар әлем бойынша денсаулық сақтау саласында маңызды мәселе болып отыр. Екі вирус та бауырдың ауыр ауруларына, соның ішінде бауыр циррозына және бауыр обырына әкелуі мүмкін. Осы мақалада біз вирустық гепатит В және С-нің алдын алу шараларын қарастырамыз, соның ішінде вакцинация, қауіп-қатер тобындағы адамдармен жұмыс және вирустың таралуын азайту үшін медициналық мекемелердегі шаралар.
- Вирустық гепатит В және С туралы жалпы мағлұмат
Вирустық гепатит В:
Гепатит В вирусы (HBV) қан арқылы, жыныстық қатынас арқылы және анадан балаға жүктілік кезінде немесе босану кезінде беріледі. Гепатит В-ның алдын алуға арналған тиімді вакцина бар, ол балалық және ересек жастағы адамдарға ұсынылады.
Вирустық гепатит С:
Гепатит С вирусы (HCV) негізінен қан арқылы беріледі, мысалы, инъекция кезінде залалданған инелерді қолдану арқылы. Гепатит С-ге қарсы вакцина әлі күнге дейін жасалмаған, сондықтан оның алдын алу шаралары вирустың таралу жолдарын болдырмауға бағытталған.
- Вирустық гепатит В-ның алдын алу
2.1. Вакцинация
Гепатит В-ға қарсы вакцинация — бұл аурудың алдын алудың ең тиімді әдісі. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) барлық жаңа туған сәбилерге өмірінің алғашқы 24 сағатында вакцинаның бірінші дозасын беруді ұсынады.
Балалар мен жасөспірімдерге вакцинация: Сәби кезінен бастап вакцинациядан өтпеген барлық балаларға және жасөспірімдерге де екпе жасау қажет. Бұл аурудың кең таралуын болдырмауға көмектеседі.
Қауіп-қатер тобына жататын адамдарға вакцинация: Медициналық қызметкерлер, инъекциялық есірткі қолданатын адамдар, гемодиализ пациенттері және гепатит В-мен ауыратын адамдардың отбасы мүшелері ауруға жоғары қауіп төндіреді. Оларға да вакцинациядан өту ұсынылады.
2.2. Жыныстық қатынас кезінде қауіпсіздік шаралары
Гепатит В вирусы жыныстық қатынас арқылы берілуі мүмкін болғандықтан, жыныстық қатынас кезінде мүшеқап қолдану және бірнеше жыныстық серіктесі бар адамдарға алдын алу шараларын сақтау маңызды.
2.3. Медициналық мекемелерде қауіпсіздік шаралары
Медициналық мекемелерде қанмен жұмыс істейтін қызметкерлер инфекцияның таралуын болдырмау үшін қатаң стерильдік талаптарды сақтауы тиіс. Бұл шаралар науқастар арасында да, медициналық қызметкерлер арасында да гепатиттің таралуын төмендетуге көмектеседі.
- Вирустық гепатит С-нің алдын алу
3.1. Зиянды заттарды енгізу кезінде қауіпсіздік
Гепатит С вирусты қан арқылы беріледі, сондықтан инъекциялық есірткі қолданатын адамдар арасында аурудың таралуын азайту үшін стерильді құралдарды пайдалану маңызды.
Инъекцияға арналған стерильді құралдар: Залалданған инелер арқылы жұғудың алдын алу үшін бір реттік шприцтерді қолдану керек. Денсаулық сақтау саласы қызметкерлері стерильді жабдықты қолданудың маңыздылығын насихаттап, науқастарды қажетті құралдармен қамтамасыз етуі тиіс.
3.2. Медициналық процедуралардағы қауіпсіздік
Гепатит С жұғудың тағы бір жолы – қан арқылы болатын медициналық процедуралар. Қауіпсіз қан құюды қамтамасыз ету, медициналық құралдарды стерильдеу және бір реттік құралдарды қолдану өте маңызды.
3.3. Тұрмыстық алдын алу шаралары
Гепатит С вирусы тұрмыстық байланыс арқылы сирек беріледі, бірақ жеке гигиена құралдарын (мысалы, тіс щеткалары мен ұстараларды) ортақ қолданудан аулақ болу ұсынылады. Бұл қарапайым шара вирустың таралу мүмкіндігін азайтуға көмектеседі.
- Қауіп-қатер тобындағы адамдармен жұмыс
Гепатит В және С-нің алдын алу жұмысында қауіп-қатер тобына жататын адамдарға ерекше көңіл бөлу қажет:
Медициналық қызметкерлер: Оларға үнемі вакцинациядан өту, жеке қорғану құралдарын пайдалану және стерильдік талаптарды қатаң сақтау қажет.
Инъекциялық есірткі тұтынатын адамдар: Бұл топта аурудың таралуы өте жоғары, сондықтан стерильді құралдарға қолжетімділікті арттыру және есірткіден бас тарту бойынша кеңестер беру маңызды.
Гемодиализ пациенттері: Олар тұрақты қанмен байланыста болғандықтан, арнайы алдын алу шараларын сақтау және вакциналармен қамту қажет.
- Санитарлық-ағарту жұмыстары
Гепатиттің алдын алу үшін халықты ақпараттандыру өте маңызды. Санитарлық-ағарту жұмыстары адамдарға вирустық гепатиттің таралу жолдары, оның салдары және аурудың алдын алу шаралары туралы ақпарат беруге бағытталуы тиіс. Бұл жұмыстар келесі бағыттарда жүргізілуі мүмкін:
Мектептер мен оқу орындарында түсіндіру жұмыстары. Жасөспірімдер мен жастар арасында вакцинация және қауіпсіз жыныстық қатынас туралы ақпарат тарату маңызды.
Медициналық мекемелерде ағартушылық жұмыс. Қызметкерлерге вирустық гепатиттің таралу жолдары және оны болдырмау шаралары туралы үнемі білім беру.
Қоғамдық науқандар. Жаппай ақпараттандыру және профилактика бағдарламаларын жүргізу арқылы халықтың хабардарлығын арттыру.
Қорытынды
Вирустық гепатит В және С — ауыр, бірақ алдын алуға болатын аурулар. Гепатит В-ға қарсы вакцинация аурудың таралуын тиімді түрде азайтады, ал гепатит С жағдайында инфекцияның таралуын болдырмауға бағытталған санитарлық шаралар маңызды рөл атқарады. Денсаулық сақтау қызметкерлерінің, қауіп-қатер тобындағы адамдардың және жалпы халықтың ақпараттануы бұл аурулардың алдын алудағы басты құрал болып табылады.
