Авторлар: Мергенбаева Перизат Муратқызы — клиникалық фармакология
және ауруханалық фармация бөлімінің мейірбикесі,
Шантиева Гаухар Аскаровна — жұқпалы аурулар бөлімінің мейірбикесі
Сазабек Марияхан Абенқызы — зарарсыздандыру бөлмесінің мейірбикесі
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» МКК
Кіріспе
Жіті респираторлы вирустық инфекциялар (ЖРВИ) – тыныс алу жолдарын зақымдайтын кең таралған вирустық аурулар тобы. Бұл топқа тұмау (грипп), парагрипп, аденовирус, риновирус, коронавирус және респираторлы синцитиалды вирус сияқты түрлі қоздырғыштар кіреді. ЖРВИ көбіне маусымдық сипатта болады және эпидемиялық өршулерге әкеледі. Ауру әсіресе балалар, қарттар және иммунитеті төмен адамдар үшін қауіп төндіреді.
Аурудың қоздырғыштары және таралу жолдары
ЖРВИ-дің қоздырғыштары – әртүрлі РНҚ немесе ДНҚ құрамды вирустар. Олар ауа-тамшы жолымен (жөтел, түшкіру, сөйлесу кезінде), сондай-ақ вирус жұққан заттар арқылы (қол, есік тұтқасы, ойыншықтар, ыдыс) таралады.
Инкубациялық кезең әдетте 1–4 күн аралығында болады.
Клиникалық белгілері
ЖРВИ белгілері қоздырғыш түріне және ағза ерекшелігіне байланысты әртүрлі өтеді, бірақ жалпы симптомдар келесідей:
Дене қызуының көтерілуі (37,5–40°C дейін)
Мұрыннан су ағу, бітелу
Тамақтың қызарып, жыбырлауы
Құрғақ немесе ылғалды жөтел
Бас ауруы, әлсіздік, қалтырау
Жас ағу, көздің қышуы (аденовирустық инфекцияда)
Кейбір вирустарда ішек симптомдары (құсу, іш өту)
Асқынулары
ЖРВИ-ді дұрыс емдемеу немесе иммунитеттің төмен болуы келесі асқынуларға әкелуі мүмкін:
Отит (құлақ қабынуы)
Синусит (мұрын қуысы қабынуы)
Бронхит, трахеит
Пневмония
Жүрек-тамыр жүйесінің, бүйрек пен жүйке жүйесінің асқынулары
Тұмау вирусынан кейін – миокардит, менингит, энцефалит
Диагностика
ЖРВИ клиникалық белгілерге негізделіп қойылады. Қосымша зерттеулер:
Жалпы қан талдауы (лейкоцитоз, лимфопения)
ПТР (полимеразды тізбекті реакция) арқылы вирусты анықтау
Иммуноферменттік талдау (ИФТ)
Қажет болса – өкпенің рентгенографиясы (пневмонияны болдырмау үшін)
Емдеу принциптері
ЖРВИ-дің көпшілігі симптоматикалық еммен шектеледі:
Төсек режимі, тыныштық
Дене қызуын төмендету (парацетамол, ибупрофен)
Сусын ішу көлемін арттыру (жылы шай, морс, сорпа)
Антисептикалық ерітінділермен тамақ шайқау
Мұрынды тазалау, тұзды ерітіндімен шаю
Иммуномодуляторлар мен вирусқа қарсы препараттар (дәрігердің нұсқауымен)
Антибиотиктер тек бактериалдық асқыну дамыған жағдайда ғана тағайындалады.
Алдын алу шаралары
Қоғамдық орындарда маска тағу
Қолды сабынмен жиі жуу немесе антисептикпен өңдеу
Иммунитетті нығайту (дәрумендер, дұрыс ұйқы, таза ауа)
Дұрыс және теңгерімді тамақтану
Маусымдық вакцинация (тұмауға қарсы)
Науқастан оқшаулау, бөлмені желдету
Медициналық бетпердені дұрыс пайдалану және уақытылы ауыстыру
Мейірбикенің рөлі
Мейірбике ЖРВИ-дің алдын алу, ерте анықтау және күтім процесінде маңызды рөл атқарады:
Пациенттің жалпы жағдайын бақылау
Дене қызуын, тыныс алу жиілігін, пульсті өлшеу
Симптомдарға қарай қажетті емдік шараларды орындау
Пациент пен туыстарына гигиена, күтім және алдын алу бойынша кеңес беру
Мектептерде, балабақшаларда және емханада санитарлық-ағартушылық жұмыстар жүргізу
Қауіп тобына жататын адамдарды (балалар, егде жастағылар) бақылау
Вакцинация жүргізу, қарсы көрсетілімдерді бақылау
Қорытынды
ЖРВИ – ең көп таралған және көп жағдайда жеңіл өтетін инфекция болғанымен, ол дұрыс күтім мен бақылау болмаған жағдайда күрделі асқынуларға алып келуі мүмкін. Бұл инфекциямен күресте халықтың санитарлық сауаттылығы мен мейірбикелердің алдын алу жұмыстары шешуші рөл атқарады.
Мейірбике – тек орындаушы емес, сонымен қатар санитарлық ағартушы, жұқпалы аурулардың алдын алудағы сенімді тұлға. ЖРВИ-мен күрестегі табыс – профилактика мен ерте көмекке тікелей байланысты.
