Авторлар:
Сейдахметова Майнұр Садуовна, екпе бөлмесінің мейірбикесі
Рақымбаева Майра Мыңжасарқызы, жалпы тәжірибелі мейірбике
Саякова Айгүл Жарылқасыновна, жалпы тәжірибелі мейірбике
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» КМК
Кіріспе
Қазіргі медицинада жұқпалы аурулардың алдын алудың ең тиімді жолы – вакцинация. Ол тек жеке адамды ғана емес, бүкіл қоғамды қауіпті індеттерден қорғайды. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, екпе салудың арқасында көптеген аурулар жойылып, миллиондаған адамның өмірі сақталып қалды. Қазақстанда да вакцинация мемлекеттік денсаулық сақтау жүйесінің басты бағыттарының бірі болып саналады.
Балаларға арналған вакцинацияның маңызы
Балалар – иммундық жүйесі толық қалыптаспаған, түрлі инфекцияларға оңай шалдыққыш халық тобы. Осы себепті вакцинация бала туған сәттен бастап жүргізіледі.
Неліктен екпе маңызды?
Ауыр аурулардың алдын алады. Қызылша, көкжөтел, полиомиелит, туберкулез, гепатит В сияқты жұқпалы аурулар бала өміріне қауіп төндіреді. Вакцинация арқылы бұл қауіп едәуір азаяды.
Асқынулардың алдын алады. Көптеген жұқпалы аурулар жүрекке, миға, тыныс алу жүйесіне ауыр зардап тигізуі мүмкін. Уақтылы салынған екпе бала ағзасын бұл қауіптен қорғайды.
Иммундық жүйені нығайтады. Вакцина ағзаның ауру қоздырғышына қарсы күресу қабілетін арттырады.
Ұжымдық иммунитет қалыптастырады. Екпе алған балалар арқылы инфекция таралмайды. Бұл өз кезегінде екпе алуға болмайтын балаларды (мысалы, аллергиясы барлар, иммунитеті әлсіздер) жанама түрде қорғайды.
Ересектерге арналған вакцинацияның рөлі
Көпшілігіміз вакцинация тек балаларға арналған деп ойлаймыз. Алайда ересек адамдар үшін де екпенің маңызы зор. Жасы ұлғайған сайын иммунитет әлсірейді, ал бұрынғы екпенің әсері азая бастайды. Сол себепті ревакцинация қажет.
Ересектерге ұсынылатын екпелер:
АДС-м – дифтерия мен сіреспеге қарсы. Әр 10 жыл сайын салынады.
Тұмауға қарсы вакцина – жыл сайын күз мезгілінде егіледі.
Covid-19-ға қарсы вакцина және ревакцинация – эпидемиологиялық жағдайға байланысты.
Гепатит В, қызылша, қызамық, паротитке қарсы екпелер – бұрын алмаған жағдайда немесе иммунитет төмендесе ұсынылады.
Пневмококк пен менингококкқа қарсы екпе – қарт адамдар мен созылмалы ауруы бар ересектерге.
Вакцинация ересектерді қандай қауіптен қорғайды?
Жұмыс кезінде жұқпалы ауру жұқтыру қаупін төмендетеді (әсіресе медицина қызметкерлері, педагогтар, қоғамдық қызметкерлер).
Егде жаста асқынуға бейім ағзаны қорғайды.
Жүктілік кезінде болашақ ана мен баланың денсаулығына қауіп төнбеуіне көмектеседі.
Жаңа ауру түрлеріне қарсы иммунитет қалыптастыруға сеп болады.
Қауіпсіздік және сенімділік
Вакциналар – клиникалық сынақтардан өткен, тиімділігі дәлелденген препараттар. Оларды сақтау мен қолдану халықаралық талаптарға сай жүзеге асырылады. Вакцинация алдында дәрігер немесе мейірбике міндетті түрде тексеру жүргізеді, ал екпеден кейін адам бақылауда болады.
Кейбір адамдар вакцинадан кейінгі жеңіл реакцияларды (қызу көтерілу, ісіну, әлсіздік) қауіп деп түсінеді. Алайда бұл – ағзаның қалыпты жауабы, бірнеше күнде өздігінен өтеді.
Қорытынды
Балалар мен ересектерге арналған вакцинация – жұқпалы аурулардың алдын алудағы басты құрал. Вакцина — бұл аурудан емделу емес, аурудың болмауы үшін жасалатын әрекет. Әрбір адам мен ата-ана вакцинацияның маңызын терең түсініп, өз денсаулығы мен қоғам алдындағы жауапкершілігін сезінсе, біз дені сау, қауіпсіз болашақты қамтамасыз ете аламыз.
