Авторы:Шаяхметова Анар Бакытовна — постовая медбике, ГКП на ПХВ «Илийская ЦРБ», Алматы облысы, Іле ауданы, Балалар бөлімі
Ахметова Ардак Бакытовна — урология бөлімінің медбикесі, ШЖҚ МКК «Талдықорған қаласы облыстық ауруханасы»
Әшімбек Аяулым Бақытқызы — участок медбикесі МОП, ШЖҚ «Алакөл аудандық орталық ауруханасы», Бұлақты дәрігерлік амбулаториясы, Жетісу облысы
Кіріспе
Бұлшық етке (внутримышечное) инъекция — ең жиі қолданылатын және тиімді парентералды енгізу әдістерінің бірі. Бұл тәсіл дәрілік заттың ағзаға тез сіңуін, әсер етуінің ұзақтығын және биожетімділігін қамтамасыз етеді. Алайда бұл процедура тек арнайы білімі бар, дайындалған медицина қызметкері — медбике тарапынан орындалуы тиіс.
Бұл мақалада бұлшық етке енгізу техникасының стандарттары, қауіпсіздік шаралары, асқынулардың алдын алу және медбикенің кәсіби рөлі жан-жақты қарастырылады.
Инъекцияны енгізудің мақсаты
Дәрілік заттың қанға тез сіңуін қамтамасыз ету
Асқазан-ішек жолдарын айналып өту
Науқасқа ыңғайлы, салыстырмалы түрде ауыртпай енгізу
Шұғыл немесе жоспарлы емдеуде тиімділікке қол жеткізу
Қарсы көрсеткіштер
Медбике инъекция алдында науқастың жағдайын мұқият бағалап, төмендегідей жағдайларда бұлшық етке енгізуден бас тартуы немесе дәрігерге хабарлауы тиіс:
Енгізілетін аймақта тері аурулары (ірің, қабыну, ісік);
Қан ұюының бұзылуы;
Аллергиялық реакциялар (анапилаксия қаупі);
Бұлшықет атрофиясы;
Науқасқа қарсы көрсетілген препарат.
Инъекция салынатын негізгі бұлшықет аймақтары
Сан бұлшықеті (m. vastus lateralis)
Жаңа туғандар мен балаларға жиі қолданылады
Артықшылығы — жүйке, ірі қан тамырлары аз
Дельта тәрізді бұлшықет (иық, m. deltoideus)
Ересектерге аз мөлшерде енгізілетін препараттар үшін
Вакцинацияда қолданылады
Минус: иық жүйке өрімі мен артерияға жақын орналасқан
Сан жамбастың жоғарғы сыртқы квадранты (m. gluteus medius)
Ең кең таралған аймақ
Жамбас нервін (седалищный нерв) зақымдамау үшін тек сыртқы жоғарғы бөлігін таңдау қажет
Инъекция техникасы (қадам бойынша)
Дайындық кезеңі:
Қолыңызды антисептикпен өңдеп, қолғап киіңіз
Құралдарды дайындаңыз: стерильді шприц, ине (қажетті ұзындықта), препарат, спиртпен суланған салфетка, таңғыш
Пациенттің аты-жөні мен препаратты тексеріңіз
Инъекция салынатын аймақты анықтап, науқасқа процедураны түсіндіріңіз
Инъекция жүргізу алгоритмі:
Инъекция орнын спиртпен өңдеңіз (ортасынан шетке қарай)
Бұлшықетті аздап созыңыз немесе босаңсытыңыз
Инені 90° бұрышпен жылдам енгізіңіз
Препаратты баяу енгізіңіз
Инені тез алып шығып, орынды стерильді салфеткамен басыңыз
Қолданылған шприц пен инені қауіпсіз утильге жіберіңіз
Науқастың жағдайын бақылаңыз (реакция, шағым)
Қолданылатын құралдар мен инелердің сипаттамасы
Жасы / топ Ине ұзындығы Ену тереңдігі Шприц көлемі
Ересектер 40–60 мм 3–5 см 2–5 мл
Балалар 20–32 мм 1,5–3 см 1–2 мл
Жаңа туғандар 16–25 мм 1–1,5 см 0,5–1 мл
Қауіпсіздік шаралары
Әрбір процедурада бір реттік стерильді құралдар қолданылуы тиіс
Бір инъекция – бір ине, бір шприц қағидасын сақтау
Препаратты енгізер алдында аллергиялық анамнезді нақтылау
Пациенттің есін, артериялық қысымын, реакциясын бақылау
Ине жарақатынан сақтану үшін арнайы контейнерге тастау
Жиі кездесетін асқынулар және алдын алу
Асқыну түрі Себебі Алдын алу шарасы
Инфильтрат Препаратты дұрыс енгізбеу Аймақты дұрыс таңдау, баяу енгізу
Абсцесс Асептика бұзылуы Антисептикалық өңдеуді сақтау
Аллергиялық реакция Индивидуалды сезімталдық Анамнезді зерттеу, сынама жүргізу
Ине сынуы Ине сапасыздығы, терең енгізу Сертификацияланған инелер қолдану
Жүйке зақымы Жамбас нервіне тигенде Дұрыс аймақты таңдау (жоғарғы сыртқы квадрант)
Медбикенің рөлі
Медбике тек техникалық орындаушы емес, ол –:
Пациентпен этикалық әрі сенімді қарым-қатынас орнатушы;
Процедураның қауіпсіздігін қамтамасыз етуші;
Асқынулардың алдын алушы және бақылаушы;
Науқасқа психологиялық қолдау көрсетуші.
Қорытынды
Бұлшық етке дәрі енгізу – жиі орындалатын, бірақ кәсіби шеберлік пен үлкен жауапкершілікті талап ететін процедура. Қауіпсіздік, дәлдік және гигиена – инъекция сәттілігінің үш негізгі шарты.
Медбикенің бұл саладағы білімі, тәжірибесі мен біліктілігі — пациенттің жағдайына, сеніміне және жалпы емдеу сапасына тікелей әсер етеді. Сондықтан инъекция техникасы — әрбір медбике меңгеруге тиіс негізгі клиникалық дағдылардың бірі болып қала береді.
