Авторлар:Ешенова Макпал Ашимханқызы, Жалпы тәжірибелік дәрігер, Көксу аудандық орталық ауруханасы
Марданова Айдана Мысаевна, Жалпы тәжірибелік дәрігер, Көксу аудандық орталық ауруханасы
Мухамеджанова Акмарал Сейткалиевна, Жалпы тәжірибелік дәрігер, Көксу аудандық орталық ауруханасы
Кіріспе
Созылмалы обструктивті өкпе ауруы (ХОБЛ) – прогрессивті сипатқа ие, тыныс жолдарының тарылуымен және өкпе тінінің зақымдануымен жүретін ауыр ауру. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҰ) деректеріне сәйкес, ХОБЛ әлемдегі өлім-жітімнің негізгі себептерінің бірі болып табылады, жыл сайын шамамен 3 миллион адам осы аурудан көз жұмады. Ерте диагностика және уақтылы емдеу аурудың үдеуін баяулатып, науқастардың өмір сапасын жақсартады.
ХОБЛ-дың негізгі себептері мен қауіп факторлары
Шылым шегу (80%-дан астам жағдайда негізгі себеп)
Өндірістік және экологиялық факторлар (шаң, газдар, химиялық заттар)
ЖРВИ және тыныс алу жолдарының жиі инфекциялары
Генетикалық бейімділік (α1-антитрипсин тапшылығы)
Өкпе тінінің созылмалы қабыну процестері
ХОБЛ-ды ерте анықтау әдістері
- Клиникалық белгілерін бағалау
Ұзақ уақытқа созылған жөтел (жиі таңертеңгі уақытта)
Тыныс алудың қиындауы, әсіресе физикалық жүктеме кезінде
Қақырық бөлінуі (созылмалы немесе мезгілдік)
Әлсіздік, шаршағыштық
- Анамнез жинау және қауіп факторларын анықтау
Темекі шегу тарихын анықтау (тәжірибесі мен шылым шегу индексі)
Өндірістік факторлардың әсер етуін бағалау
Отбасылық тарихты зерттеу (генетикалық бейімділік)
- Диагностикалық зерттеулер
Спирометрия – ХОБЛ-ды анықтаудың негізгі әдісі, өкпе функциясын бағалайды
Рентгенография немесе компьютерлік томография (КТ) – өкпе эмфиземасы мен басқа өзгерістерді анықтау үшін
Қан газдарының анализі – гипоксия немесе гиперкапния деңгейін бағалау
ХОБЛ-ды емдеу әдістері
- Өмір салтын өзгерту және алдын алу
Темекі шегуді толық тоқтату
Өндірістік қауіптерден қорғану (респираторлар, желдеткіш жүйелерді қолдану)
Физикалық белсенділік және өкпе реабилитациясы бағдарламаларына қатысу
- Фармакологиялық терапия
Бронходилататорлар (β2-агонисттер, антихолинергиялық препараттар) – тыныс алуды жеңілдету үшін
Глюкокортикоидтар (ингаляциялық немесе жүйелік) – қабынуды азайту
Муколитиктер мен қақырық түсіретін препараттар – қақырықтың шығуын жеңілдету
Оттегі терапиясы – ауыр сатыларында оттегі жетіспеушілігін түзету үшін
- Жедел асқынуларды емдеу
Инфекциялар кезінде антибиотикотерапия
Тыныс алу жеткіліксіздігінің ауыр жағдайларында реанимациялық шаралар
Госпитализациялау ауыр асқынулар дамыған кезде
ХОБЛ-дың алдын алу
Шылым шегуге қарсы күрес бағдарламаларына қатысу
ЖРВИ және тұмауға қарсы вакцинациялау
Қоршаған ортаның қолайсыз факторларынан қорғау
Дәрігерлік тексеруден уақтылы өту
Қорытынды
ХОБЛ – созылмалы және үдемелі ауру болғанымен, оны ерте анықтау және дұрыс басқару науқастардың өмір сапасын едәуір жақсарта алады. ВОП дәрігерлері профилактика, ерте диагностика және тиімді емдеу шараларын ұйымдастыру арқылы бұл аурудың асқынуларын азайтып, өлім-жітімді төмендете алады. Сондықтан науқастармен тұрақты жұмыс жүргізу және олардың ауру туралы хабардарлығын арттыру өте маңызды.
