Авторлар: Айнабекова Зауре Айтмухаметовна – медбике, ФАП Ақтекше,
Амангожина Лазат Мураткалиевна – медбике, Ж.Егімбаев атындағы орта мектеп,
Айнабекова Ляззат Сейдигалиевна – наркологиялық кабинет мейірбикесі, ШЖҚ «Ескелді орталық аудандық ауруханасы» МКК
Кіріспе
Медициналық қызметкерлердің ең басты міндеттерінің бірі – науқастарға сапалы әрі адамгершілікке негізделген көмек көрсету. Медбике қызметі тек ем-дом жасаумен шектелмейді, ол сонымен қатар психологиялық қолдау көрсетуді, науқасқа жанашырлық танытуды және кәсіби этиканы сақтауды талап етеді.
Этика және деонтология – медициналық қызметтің ажырамас бөлігі. Этика – адамгершілік қағидалары мен моральдық нормаларды зерттейтін ғылым болса, деонтология – медициналық қызметкерлердің кәсіби міндеттері мен олардың орындалу тәртібін реттейтін ережелер жүйесі.
Бұл мақалада медбикенің жұмысына қатысты негізгі этикалық қағидалар мен деонтологиялық міндеттер қарастырылады.
- Медициналық этика және оның қағидалары
1.1. Медициналық этиканың негізгі қағидалары:
Науқасқа жанашырлық таныту – әрбір пациентке құрметпен қарап, оған мейірімділік көрсету.
Конфиденциалдық (құпияны сақтау) – науқас туралы жеке мәліметтерді үшінші тұлғаларға жарияламау.
Зиян келтірмеу (Non-maleficence) – медициналық көмектің зиян тигізбеуін қамтамасыз ету.
Әділдік (Justice) – барлық пациенттерге тең дәрежеде көмек көрсету.
Адалдық және шынайылық – медициналық қызмет көрсету барысында жалған ақпарат бермеу.
1.2. Медбикенің этикалық міндеттері:
Науқасқа моральдық және психологиялық қолдау көрсету.
Кез келген жағдайда сабырлы болу және пациенттермен сыпайы қарым-қатынас орнату.
Науқастарды әлеуметтік жағдайына, жасына, ұлтына, дініне қарамастан бірдей қабылдау.
Кәсіби қызмет барысында эмоционалды тұрақтылықты сақтау. - Медициналық деонтология және оның маңызы
Деонтология – медицина қызметкерлерінің кәсіби міндеттерін орындау кезінде сақталуы тиіс ережелер жиынтығы.
2.1. Медбикенің деонтологиялық міндеттері:
Науқасқа деген құрмет пен жанашырлық – медбике кез келген жағдайда науқастың көңіл-күйіне назар аударып, оған сенімділік сыйлауы қажет.
Кәсіби құпияны сақтау – науқасқа қатысты кез келген ақпаратты құпия ұстау.
Командамен жұмыс – дәрігерлермен, басқа медбикелермен және медицина қызметкерлерімен өзара ынтымақтастықта болу.
Жауапкершілік – емдеу барысында жіберілген қателіктер науқастың денсаулығына кері әсер етуі мүмкін, сондықтан медбике өз жұмысына аса мұқият қарауы тиіс.
2.2. Дәрігер мен медбике арасындағы қарым-қатынас
Медициналық мекемеде дәрігер мен медбикенің тығыз байланыста жұмыс істеуі өте маңызды. Медбике дәрігердің нұсқауларын орындап қана қоймай, науқас күтімі бойынша өз ұсыныстарын да білдіре алады.
Қарым-қатынаста сақталуы тиіс қағидалар:
Сыйластық және өзара түсіністік – дәрігердің шешімдерін құрметтеу.
Жауапкершілік – дәрігердің тағайындауларын қатаң орындау.
Коммуникация – дәрігерге науқастың жағдайы туралы толық әрі нақты ақпарат беру.
- Медбикенің науқастармен қарым-қатынасы
3.1. Эмпатия және психологиялық қолдау
Науқастар ауру кезінде қорқыныш, уайым, стресс сияқты жағымсыз эмоцияларды бастан кешіреді. Медбике олардың жан күйзелісін түсініп, психологиялық қолдау көрсетуі керек.
Эмпатияның көріністері:
Науқасты мұқият тыңдау.
Оның эмоцияларына түсіністікпен қарау.
Жылы сөздер айтып, сенімділік беру.
3.2. Қиын жағдайлардағы қарым-қатынас
Кейбір пациенттер ауыр диагнозға байланысты эмоционалды тұрақсыз болуы мүмкін. Мұндай жағдайларда медбике сабырлық сақтап, науқасқа қолдау көрсетуі қажет.
Қарым-қатынаста қолданылатын әдістер:
Сабырлы және жұмсақ дауыс ырғағында сөйлеу.
Күрделі медициналық терминдерді түсінікті тілде жеткізу.
Қажет болған жағдайда науқастың туыстарымен байланыс орнату.
- Медициналық этика мен деонтологияның сақталмауының салдары
Егер медициналық қызметкер этикалық нормаларды сақтамаса, келесі мәселелер туындауы мүмкін:
Науқас пен медицина қызметкерінің арасындағы сенімнің жоғалуы.
Дәрігерлік құпияның бұзылуы – бұл құқықтық жауапкершілікке әкелуі мүмкін.
Медицина қызметкерлерінің беделінің төмендеуі.
Науқастың психологиялық жағдайының нашарлауы.
Медбике тек кәсіби білімді ғана емес, сонымен қатар адамгершілік қағидаларын, әдептілік пен жанашырлықты да сақтауы тиіс.
Қорытынды
Медициналық этика мен деонтология – медбикенің кәсіби қызметінің негізгі қағидалары. Әрбір медбике өзінің жұмысында жанашырлық, құпиялылық, жауапкершілік және әділдік қағидаларын ұстануы керек.
Науқастарға сапалы көмек көрсету, психологиялық қолдау білдіру және олардың құқықтарын қорғау – медицина қызметкерлерінің басты міндеті. Этика мен деонтологияны сақтау арқылы медицина қызметкерлері өз қызметінің сапасын арттырып, науқастардың сеніміне ие болады.
