Автор: Алишова Айгуль Айжанова, Медбике, ҚАӘҚКО (Қоғалы арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету орталығы)
Эпилепсия – бұл ми қызметінің бұзылуымен байланысты жиі кездесетін неврологиялық аурулардың бірі. Ол күтпеген уақытта пайда болатын тырысулармен сипатталады, сол себептен бұл ауруға шалдыққан науқастарды көру және оған алғашқы көмек көрсету маңызды. Бұл мақалада эпилепсия кезіндегі алғашқы көмек шараларының негізгі аспектілері қарастырылады.
Эпилепсия ұстамасының түрлері
Эпилепсияның бірнеше түрі бар, және олардың әрқайсысы әртүрлі белгілермен көрінеді. Тырысу түріне байланысты алғашқы көмек те әртүрлі болуы мүмкін:
- Генерализацияланған тоник-клоникалық ұстама – бұл ұстама кезіндегі белгілерге кенет құлау, дененің қатты кернеуі, аяқ-қолдардың қысқа, бірақ қатты дірілі кіреді.
- Фокалды ұстама – бір ғана бөлікте немесе бір аяқ-қолда діріл байқалады. Науқас жиі саналы күйде қалады.
- Кіші ұстама – бұл қысқа мерзімді (бірнеше секундқа) сана-сезімнің жоғалуы, кейде елеусіз көрінетін тырысу белгілерімен бірге жүреді.
Эпилепсия кезіндегі алғашқы көмек шаралары
Эпилепсия ұстамасы кенеттен және күтпеген уақытта болуы мүмкін. Сондықтан алғашқы көмекті көрсету кезінде келесі қадамдарды орындау ұсынылады:
- Сабыр сақтау және қорқынышты болдырмау. Ұстама кезіндегі адамдарды көргенде сабырлы болыңыз және дүрбелеңге түспеңіз. Жағдайды бағалап, тезірек көмек көрсетуге дайын болыңыз.
- Науқасты құлатпау. Науқастың құлап қалмауын қамтамасыз етуге тырысыңыз. Егер құлау қаупі болса, оны ақырын жерге жатқызыңыз.
- Қоршаған ортаны қауіпсіз ету. Науқастың айналасындағы өткір заттарды алып тастаңыз. Бұл оның жарақаттануын болдырмайды.
- Басты қорғау. Науқастың басын жұмсақ затпен (мысалы, күрте немесе сөмке) жастық етіп қорғаңыз, бұл бастың жарақат алу қаупін азайтады.
- Тыныс алу жолдарын ашық ұстау. Науқастың тыныс алу жолдарына назар аударыңыз. Бетті бүйіріне қаратып, ауыздың ашықтығын тексеріңіз. Оған ешқандай затты салуға болмайды, тіпті тілін тістеп алмау үшін де ештеңе салуға болмайды, себебі бұл тыныс алу жолдарының жабылуына алып келуі мүмкін.
- Науқаспен бірге болу. Ұстама аяқталғанға дейін науқастың жанында болыңыз. Ұстама біткен соң, ол есін жиюы мүмкін, сол кезде өзіңізді таныстырып, оның жағдайын сұраңыз.
- Жедел жәрдем шақыру. Егер ұстама 5 минуттан аса уақытқа созылса немесе бірінен кейін бірі бірнеше ұстама болса, дереу жедел жәрдем шақыру қажет. Бұған қоса, науқас бұрын-соңды эпилепсиядан зардап шекпесе немесе басқа күрделі белгілер байқалса, шұғыл медициналық көмек қажет.
Эпилепсия ұстамасынан кейінгі күтім
Ұстамадан кейін науқас әдетте әлсіздік және ұйқышылдық сезінеді. Бұл қалыпты жағдай, сондықтан оған демалуға мүмкіндік беріңіз. Кейде есін жию уақыты бірнеше минуттан жарты сағатқа дейін созылуы мүмкін.
Қорытынды
Эпилепсия кезіндегі алғашқы көмек өте маңызды, себебі бұл науқастың өмірін сақтап қалуға және жарақат алу қаупін азайтуға көмектеседі. Медициналық қызметкерлер, сондай-ақ жалпы жұртшылық эпилепсия белгілерін танып, алғашқы көмек көрсету шараларын білуі қажет. Осылайша, қоғамда эпилепсияға қатысты дұрыс көзқарас қалыптасады, және науқастардың қауіпсіздігі мен өмір сапасы жақсарады.