Республикалық қоғамдық-медициналық апталық газеті

Қазақстанда ешкі сүті еленіп жүр ме?


11 марта 2016, 03:13 | 1 402 просмотра



«Қойдың сүті - қорғасын, ешкі сүті - ем» деп келген қазақ халқы ешкі сүті адам ағзасына пайдалы екендігі өте ерте замандардан бері білген. Бірақ мұның пайдасы бар екендігін біле тұра, өкінішке орай дұрыс бағалай алмай жатқанымыз тағы бар. Осы қасиетті сүт елімізде қаншалықты сұранысқа ие? Осы сұраққа жауап іздеу мақсатында мен жарнама сайттарына үңілдім.

Ғаламтор беттерінде «Продам козье молоко» деген жарнама анау айтқандай көп емес екен, тіпті оның бірнешеуін бір адам берген болып шықты. Бір қызығы, Алматыда литрі 500-700 теңгеден сатылып жатқан сүттің Астанадағы бағасы 1500 теңгеге дейін барады. Солардың біріне хабарласып көріп, бірнеше сұрақтар қойдым.

Райхан Хасенова - бірнеше жыл бойы ешкі сүтін сатумен айналысып келе жатқан кәсіпкер. Оның шаруашылығы Қосшы елді мекенінде екен.

«Райхан» жеке кәсіпкерлігін ашып, ешкінің сүтін сатып жүргенімізге бірнеше жыл болды. Ешкі сүтіне деген сұраныс жоғары. Көбінесе сүтті анасының уыз сүтіне тоймай қалған балаларға береді. Себебі ешкі сүті сиыр сүтіне қарағанда жеңіл әрі сіңімді. Сонымен бірге күрделі операциядан шыққаннан кейін оңалу үшін немесе өкпе ауруына шалдыққандар алып жатады. Олардың көпшілігі дәрігерлердің кеңесімен келеді. Адамның иммунитетін көтеруде, әсіресе көктем кезінде ешкі сүтін ішкен денсаулыққа өте пайдалы», - дейді Р. Хасенова.

Жалпы, ешкінің сүті мен етінің қасиетін түсінген дамыған елдер бұл істі бір ізге қойған. Швейцарияда туберкулез, қан аздық, рахит, буын, тері ауруына шалдыққандарды әу бастан-ақ ешкі сүтімен емдеген. АҚШ секілді дамыған мемлекеттер ешкі сүтін жас нәрестелерге беру үшін арнайы дайындайды. АҚШ мамандарының пікірінше, ешкі сүті сиыр сүтіне қарағанда адамның физиологиялық қажеттіліктерін оңтайлы қанағаттандырады. Олардың деректеріне сай, сиыр сүтіне аллергиясы бар адамдардың көпшілігі ешкі сүтін жеңіл көтереді. Бұл пікірді итальяндық медицина қызметкерлері жоққа шығаруда. Олардың зерттеулері керісінше нәтиже берген: сиыр сүтін көтере алмайтын балалар ешкі сүтін де бірдей әсермен қабылдаған. Канадалық дәрігерлердің айтуынша, ешкі сүті тері мен буын ауруына шалдыққан адамдардың денсаулығына жақсы әсер етеді, әрі өт-тас ауруларын емдеуде, фибромиома мен балалар эпилепсиясын емдеуде аса пайдалы.

Авиценна жерлестеріне кәрі жасқа жеткенде ешкі сүтін ұдайы пайдалануды ұсынған. Ежелгі аңызға сенсек, найзағаймен алысқан Зевстің өзі Амалтея - тәңірлік керемет ешкісінің сүтін мүйізінен ішкен. Әл-Фараби ешкі сүті туралы «ең тұрақты» деп жазған екен. Жануарлар тарихын зерттеуші, медицина ғалымы В.Песков өзінің «Анықтаушы» деген кітабында ешкі сүтінің емдік қасиетін анықтап, «...жаңа туған нәресте анасыз қалған жағдайда, оны тек ешкі сүтімен асырау керек. Себебі, ешкі сүтінде витамин ана сүтіндегі витаминмен тең келеді», - деп жазыпты.

Аталмыш кітапта ХІХ-ХХ ғасырларда Ресейде ешкі өсірушілер қоғамы болғандығын, ешкі сүтімен емдейтін ауруханалар да ұйымдастырылғаны, тіпті, Швейцария сияқты елде ауру адамдарды ешқандай дәрі-дәрмексіз, тек ешкі сүтімен емдеп жазатын сауықтыру орындары бар екені де айтылған.

Демек, ешкі сүтінің сан түрлі дертке дауа екені о бастан белгілі. Ендеше ғаламтор беттерінде жарияланған ешкі сүтінің емдік қасиеттеріне біраз көз жүгіртіп көрелік.

Ешкі сүті - А, С, В, Д, Е дәрумендері мен басқа да микро және макро элементтер қорының қайнар көзі болғандықтан адам ағзасына өте пайдалы өнім. Бұл жануардың сүті сонымен қатар белгілі бір аурумен ауыратын науқастар үшін ең тиімді табиғи дәрі болып табылады.

Аллергияда. Аллергияға бейім адамдарға сүт өнімдері жақпайтындығы бәрімізге белгілі. Мұндай науқастар әсіресе, сиыр сүтін пайдалана алмайды. Себебі, сиыр сүті аллергияның қоздырушысы. Бірақ сүт сіздің ағзаңызға қажет. Ойлап, қамығудың қажеті жоқ. Оны 100 пайызға алмастыра алатын өнім - ешкі сүті. Мұны түсіндіру оңай: ешкі сүті біріншіден, аллергияны қоздырмайды, сонымен қатар, аллергияға бейім адамдардың ауруын түбімен жоятын қасиетке ие.

Ағзаны қалпына келтіруде. Ешкі сүтіндегі май түйіршіктері сиыр сүтіне қарағанда өте төмен. Сондықтанда адам ағзасына түскен ешкі сүті тез қорытылып, сіңетіндіктен, түрлі факторлардың салдарынан әлсіреген ағзаға өте пайдалы. Сонымен қоса ешкі сүтінің құрамында калийдің мөлшері өте көп. Сүт құрамындағы бұл элемент әлсіреген ағзадағы жүрек-қан тамыр жүйесі жұмысына өте қажет.

Сүйекке пайдасы. Ешкі сүтінің құрамында сүйек тіндерін қатайтатын кальций және Д тобындағы дәрумендер қоры жеткілікті. Сондықтанда дәрігерлер балаға бір жастан бастап рахит ауруының алдын алу және оны емдеу үшін ешкі сүтін беруді ұсынады. Соңдай-ақ, дәрігерлер мен ғалымдардың дәлелдеуінше, бұл киелі жануардың сүтін сүйегі сынғаң адамдар күніне 1 стақаннан ішіп тұрса, сүйегі бітіп, қалпына келу процесі 2 есе жылдам болады.

Ішек дисбактериозында. Ішек микрофлорасының баланс бұзылысында ешкі сүтінен жасалған өнімдер ішек жұмысын қайта қалпына келтіруге көмектеседі. Сондықтанда бұл дерттен тезірек айығу үшін міндетгі түрде ешкі сүтін ішіп, одан жасалған өнімдерді тамақ рационына еңгізіңіз.

Асқазан және ішек ауруларында. Асқазан және ішек аурударының кез келген түріне ешкі сүті шипалы. Оның құрамындағы лизоцин асқазан және ішектегі шырышты қабық жараларын емдейді. Сонымен қатар, асқазан сөліндегі қышқылды бейтараптандыратын ерекше қасиетке де ие. Егер асқазан жарасы зардабын тартып жүрсеңіз, онда сізге ешкі сүтімен жүргізілетін мынадай ем көмектеседі. Күн сайын таңертең аш қарынға ешкінің 1 стақан шикі сүтін ішіңіз. Содан кейін кешке дейін ұрттап 2 стақан сүтті тауысу қажет. Емдік курс 21 күн жүргізіледі.

Ешкі сүті диатез дертінде. Қазіргі кезде көптеген балалар мен олардың ата-аналары диатез және терінің қабынуы сияқты дерттерге тап болып жатады. Мұндай ауруға шалдыққан бала қиналатындығы мен оның емделуі ұзақ уақыт алатынын ата-аналар біледі. Ал бұл дерттен ешкі сүтін ішіп біржола арылуға болады. Дәрігер-педиатрлардың анықтауынша, ешкі сүтін жиі ішетін балалар диатез дертіне шалдықпайды екен. Сондықтан да балаға үзбей ешкі сүтін беріп, түрлі дерттің алдын алған дұрыс.

Ұйқы безінің қабынуына. Ешкі сүтінің ұйқы безінің қабынуында (панкреатит) да пайдалы екендігі дәлелденген. Бұл дертке шалдыққан науқас күніне 0,5 стақан шикі сүтті тамақтың алдында 2 ай бойы ішуі қажет.

Қант диабеті дертіне ешкі сүтінің пайдасы. Халықтық медицинада қант диабетімен ауыратын науқастарға ешкі сүтімен жүргізілетін емдік тәсілдер өте көп. Соның бірі күніге әр 2 сағат сайын ешкі сүтін үзбей ішуге кеңес береді. Бірақ мұндай ем жүргізген кезде дәрі-дәрмек ішпеу қажет.

Қатерлі ісік дертіне пайдасы. Ешкі сүтінің қатерлі ісік ауруының алдын алып, оның жеңіл түрлерінен айықтыратын қасиетке де ие. Сондай-ақ, иммунды жүйені қатайтады. Халықтық медицина мынадай емдік тәсілдер ұсынады:

Ешкі сүті жүкті аналарға. Ешкі сүті құрамындағы дәрумендер, микро және макроэлементтері ана ағзасы мен жатырдағы бала үшін өте пайдалы азық болып табылады. Ал сүт құрамындағы кальций баланың сүйегін дұрыс қалыптастыруға септігін тигізсе, болашақ ана тістерінің түсуін және тырнақтарының сынуын болдырмайды.

Емізулі анаға. Емізулі ана күнделікті ешкі сүтін пайдаланса өзінің ағзасымен қоса баланың ағзасын дәрумендер қорына байытып, жаңадан қалыптасып, дамып жатқан сүйектерін қатайтады. Сондай-ақ, ешкі сүтін үзбей ішетін емізулі ана қан аздық дерті мен дәруменнің жеткіліксіздігінен сақтандырылады.

Артық салмақтан арылғысы келетіндерге. Ешкі сүті майлы болғанымен ол ағзаға май жинамайды. Ал құрамы дәрумендерге өте бай бұл сусын, емдәм ұстап жүрген адам ағзасын түрлі дәрумендермен қоректендіреді.

Ешкі сүті косметологияда. Косметологияда да өз орнын тапқан ешкі сүті терідегі түрлі бөртпелер мен дақтарды кетіруте табиғи тазартқыш құрал болып табылады. Сонымен қоса теріні ағартып, шаштың түсуін тоқтатады. Ол үшін әр шашты жуған кезде, ешкі сүтімен шайып тұру қажет.

Жүрек ауруына ешкі сүтінің пайдасы. Сиыр сүтіне қарағанда ешкі сүтінде В12 дәруменінің құрамына кіретін кобальттың мөлшері 6 есе көп, ал калийдің жоғары мөлшері жүрек-қантамыр жүйесінің қызметіне оңтайлы әсер етеді.

Р.S. «Ебін тапсаң, ешкі бақ» деп дана халқымыз айтпақшы, бүгінде елімізде ешкі шаруашылығы біртіндеп қолға алынып жатыр. 2014 жылы Атырау облысында республика бойынша тұңғыш ешкі фермасы ашылғаны белгілі. Ал былтыр қостанайлық кәсіпкер ешкі сүтінен йогурт, сүзбе мен ірімшіктер шығаруды қолға алған болатын. Басқа да аймақтарда біртіндеп бұл шаруашылық түрі қолға алынуда. Олай болса, тоқсан тоғыз ауруға ем ешкі сүтін өндірісінің болашағы әлі алда.

Автор:
Гүлден Нақбосынова Қазақпарат