Республикалық қоғамдық-медициналық апталық газеті

Қызылша ауруының алдын алу


29 марта 2019, 05:31 | 1 904 просмотра


Жұқпалы аурулар арасында балалардағы қызылша ауруы  ерекше орын алады. Балалардағы осы жіті инфекциялық патологияның белгілері-жоғары температура, өзіне тән бөртпе, тамақтың ауыруы, жөтел, дененің айқын улануы. Қызылшамен кез келген бала немесе тіпті ересек адам ауыруы мүмкін, ал қызылша ауыр асқынулармен өтіп, кейде өлімге әкелуі мүмкін. Жыл сайын бүкіл әлемде 150 мың адам, көбінесе 10 жасқа дейінгі балалар ауырады. Сондықтан кез келген адам, әсіресе, кішкентай балалардың ата-аналары қызылша деген не екенін жақсы білуі керек. Қызылшадағы инфекция көзі-науқас адам. Вирус ауа-тамшы жолымен беріледі және өте жоғары контагиоздылықпен ерекшеленеді.

     Балаларда қызылшаның алдын алу екі кезеңде жоспарлы вакцинация түрінде жүргізіледі. Қалыптасқан иммунитет қызылшадан қорғайды немесе жұқтыру жағдайында ауруды жеңіл түрде және асқынусыз ауыстыруға көмектеседі.

         Қызылша ауруының маусымдылығы-қазан айынан сәуір айына дейін үй-жайларда адамдардың жиналуымен байланысты. Балалардың қызылша жұқтыруы мектепке дейінгі балалар мекемелерінде жиі орын алады. Сыртқы ортада вирустың тез бұзылуына байланысты үшінші тұлғалар арқылы жұқтыру жағдайлары өте сирек. Инфекция қоздырғышы науқас адамнан сау адамға ауа-тамшы жолымен тасымалданады. Инкубациялық кезеңде науқасқа белсенді вирустың бөлінуі аса қауіпті, бөртпелер басталғанға дейін 3-4 күн қалғанда және аурудың клиникалық көрінісі бойынша дәл диагностика жасау мүмкін емес. Қызылша ауруымен ауыратын адам 7-10 күн бойы айналадағыларға қауіпті. Қызылша вирусы жоғары контагиозен, инфекцияның берілу пайызы тығыз байланыста вакцинация болмаған жағдайда шамамен 100% құрайды. Қоздырғыш әуе жолымен, мысалы, көп пәтерлі үйлердегі баспалдақ торлары, желдеткіш шахталары арқылы қозғалуы мүмкін.

       Қызылшаны қоздырғыш адамның денесіне тыныс алу жолдарының және көру мүшелерінің шырышты қабығынан өтеді. Парамиксовирус кіргеннен кейін үш күннен кейін қан ағымына түседі, лимфа түйіндері бойынша тарайды, көкбауырда тұрады, онда инкубациялық кезең ішінде қан ағымында белсенді көбеюде (7-ден 17 күнге дейін).Қызылшаның инкубациялық кезеңі аяқталғаннан кейін парамиковирустың жаңа буыны теріні, конъюнктиваны, асқазан-ішек жолдарының мүшелерін, тыныс алу және жүйке жүйелерін зақымдай отырып, бүкіл ағзаға таралады.                                                                Балалардағы қызылша ауру кезеңіне байланысты әртүрлі көрінеді. Катаральды симптомдармен және жалпы уыттану белгілерімен сипатталатын бастапқы кезең 3-тен 5 күнге дейін созылады. Ересектердегі қызылшаның клиникалық көрінісі балалар жасындағы аурумен бірдей кезеңдерге ие. Бірақ симптоматика айқын, ауру ауыр өтеді, асқыну ықтималдығы жоғары. Симптомдарға тахикардия (минутына 100-ден астам соққы), артериялық қысымның төмендеуі қосылады, бөртпе капиллярлардың зақымдануынан туындаған тері асты қан құйылулармен бірге жүреді.

        Қызылша ауыр асқынулармен қауіпті: қызылша пневмониясы, менингит, энцефалит, обструктивті бронхит, ларингостеноз және т.б. Сирек пікірге қарамастан, қызылша терідегі температурамен және бөртпемен шектелмейді, әр түрлі ішкі органдарға әсерімен ұзақ ауыр ағымға ие болуы мүмкін, оңалтудың ұзақ кезеңін талап етуі мүмкін. Асқынулар мүгедектік тудыруы немесе өліммен аяқталуы мүмкін. Қызылшаның алдын алу негізі вакцинация болып табылады. Тірі Вакцина 10-15 жылға тұрақты иммунитет қалыптастыратын вирустың әлсіз қауіпсіз штаммына ие. Ол әдетте асқынулар бермей, жақсы төзімді. Бүгінгі күні вакцинаны 12-15 ай жаста, мектеп алдындағы 6 жаста ревакцинация жүргізеді. Алдын алу шараларына келер болсақ, жеке гигиена ережелерін сақтауға, қолды мұқият жууға керек. Маңызды! Жиі таза ауада серуендеу, нашар желдетілетін үй-жайларда өткізілетін сауда-ойын-сауық кешендері, мәдени-бұқаралық іс-шаралар сияқты адамдар көп жиналатын жерлерге баруды шектеу.

Автор:
Гулбану Толегенова, ШЖҚ «Қарасай аудандық орталық ауруханасы» МҚК дәрігер-эпидемиологы.