Қазіргі заманда денсаулыққа деген көзқарас айтарлықтай өзгеріске ұшырап, салауатты өмір салтының маңыздылығы арта түсті. Жылдам өзгеріп жатқан қоғамда және технологиялардың қарқынды дамуы жағдайында адамдардың физикалық және психикалық денсаулығын сақтау, дұрыс тамақтану, белсенді өмір сүру және денсаулыққа зиян келтіретін әдеттерден аулақ болу аса маңызды болып отыр. Осы мақалада салауатты өмір салтының заманауи тенденциялары мен оның қоғамға әсері туралы сөз қозғалады.
Салауатты өмір салтының негізгі қағидаттары
- Дұрыс тамақтану
Қазіргі таңда дұрыс тамақтану – салауатты өмір салтының басты құрамдас бөлігі болып саналады. Денсаулықты нығайту үшін адамның рационына жаңа піскен жеміс-жидектер, көкөністер, тұтас дәнді дақылдар, пайдалы майлар мен ақуыздар енуі керек. Дұрыс тамақтану артық салмақ пен семіздіктің алдын алады, иммундық жүйені нығайтады және жалпы денсаулықты жақсартады. Бүгінгі күні азық-түлік саласында органикалық өнімдерге, қант пен тұзды шектеуге, химиялық қоспалардан бас тартуға ерекше көңіл бөлінуде. - Физикалық белсенділік
Заманауи адамдардың көбісі отырықшы өмір салтына бейім болғандықтан, күнделікті қозғалыс пен спортпен шұғылданудың маңыздылығы арта түсуде. Әрбір адамның дене белсенділігінің деңгейі оның жасына, денсаулық жағдайына байланысты болуы мүмкін, бірақ күнделікті белсенділікті қамтамасыз ету – басты міндеттердің бірі. Жаяу жүру, жүгіру, велосипед тебу, йога, фитнес жаттығулары – осының бәрі заманауи адамдар арасында кеңінен таралған дене жаттығуларының түрлері. Белсенді өмір сүру жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алады, көңіл-күйді көтереді және денсаулықты жалпы жақсартады. - Су ішудің маңыздылығы
Көптеген зерттеулер көрсеткендей, су ішу денсаулық үшін өте маңызды. Су ағзадағы барлық процестердің дұрыс жүруін қамтамасыз етеді, оның ішінде жасушаларды оттегімен қамтамасыз ету, зат алмасуды реттеу және токсиндерді шығару. Күніне кемінде 1,5-2 литр су ішу – денсаулықты сақтаудың қарапайым, бірақ маңызды тәсілі. - Зиянды әдеттерден бас тарту
Темекі шегу, алкогольді шамадан тыс тұтыну және есірткі қолдану – денсаулыққа ең үлкен қауіп төндіретін факторлар. Бүгінгі заманда зиянды әдеттермен күрес жүргізіліп, олардан бас тарту салауатты өмір салтының негізгі трендтерінің бірі болып отыр. Көптеген елдерде темекіге және алкоголь өнімдеріне шектеулер енгізілуде, сондай-ақ зиянды әдеттерді тастаудың жаңа технологиялары мен әдістері дамып келеді. - Стресті басқару және психикалық денсаулық
Психикалық денсаулық қазіргі заманның маңызды аспектілерінің бірі болып табылады. Жылдам қарқынмен жүретін өмір, ақпараттық ағынның көптігі және күнделікті стресстер адамның психикалық денсаулығына әсер ететіні сөзсіз. Сол себепті медитация, релаксация, mindfulness, йога сияқты әдістерді пайдаланып, стрессті басқаруға ерекше мән беру керек. Психикалық денсаулық пен эмоционалдық тұрақтылықты сақтау – ұзақ өмір сүрудің және бақытты өмірдің кепілі.
Салауатты өмір салтының заманауи тенденциялары
- Цифрлық денсаулық
Технологияның дамуы денсаулықты бақылаудың жаңа жолдарын ұсынуда. Фитнес-трекерлер, смарт-сағаттар және мобильді қосымшалар адамдарға физикалық белсенділік деңгейін, жүрек соғу жиілігін, ұйқының сапасын және тұтынылған калорияларды бақылауға мүмкіндік береді. Бұл құрылғылар мен бағдарламалар денсаулықты қолдаудың заманауи және тиімді құралдарына айналуда. - Саналы тамақтану (Mindful Eating)
Тамақтануға саналы көзқарас – заманауи тенденциялардың бірі. Бұл тамақтану процесіне толық назар аударып, тағамды асықпай және қанағаттанумен қабылдауға негізделген әдіс. Саналы тамақтану артық салмақтың алдын алуға, тағамды дұрыс таңдап, ағзаға қажетті мөлшерде ғана тұтынуға көмектеседі. - Экологиялық салауатты өмір салты
Экологиялық проблемалар да салауатты өмір салтына тікелей әсер етеді. Пластиктің шамадан тыс қолданылуы, қалдықтардың көбеюі, ауаның және судың ластануы – барлығы адамның денсаулығына қауіп төндіреді. Сондықтан көптеген адамдар экологиялық таза өнімдерді тұтынуға, қайта өңделетін материалдарды пайдалануға, табиғи ресурстарды үнемдеуге және қалдықтарды азайтуға бағытталған экологиялық салауатты өмір салтын ұстануды бастады. - Жұмыс пен жеке өмір арасындағы баланс (Work-Life Balance)
Қазіргі заманғы өмір сүру қарқыны жұмыс пен жеке өмір арасындағы тепе-теңдікті сақтауды талап етеді. Бұл баланс адамның эмоционалдық және физикалық денсаулығын сақтау үшін өте маңызды. Ұйқыға, демалысқа және отбасымен уақыт өткізуге жеткілікті уақыт бөлу – денсаулықты сақтаудың және өнімділікті арттырудың негізгі жолдарының бірі. - Өзін-өзі дамыту және білім алу
Салауатты өмір салты тек физикалық денсаулықты ғана емес, сонымен қатар интеллектуалдық және эмоционалдық дамуды да қамтиды. Адамдар өзін-өзі дамытуға, жаңа дағдыларды үйренуге, психологияны және жеке өсу әдістерін меңгеруге көп көңіл бөлуде. Бұл өз кезегінде өмір сүру сапасын жақсартады және психикалық денсаулықты нығайтады.
Қорытынды
Салауатты өмір салтын ұстану – қазіргі заманның маңызды тенденцияларының бірі. Дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік, зиянды әдеттерден бас тарту, психикалық денсаулықты сақтау және экологиялық жауапкершілік – дені сау және бақытты өмірдің негізгі компоненттері. Заманауи технологиялар мен ақпараттық ресурстар бұл жолда үлкен көмек көрсетеді, ал салауатты өмір салтын насихаттау қоғамда денсаулық мәдениетін қалыптастыруға ықпал етеді.
Авторлар: Мынбаева Айгуль Дюсембаевна, ГКП на ПХВ Коксуская ЦРБ средний школа им Мусабека , Школьная медсестра
Ахметова Назгуль Оразаевна, ГКП на ПХВ Коксуская ЦРБ Врачебная амбулатория Жарлыөзек
Медсестра учасковая
Отегенова Анар Оразаевна, ГКП на ПХВ областная станция скорой помощи, медицинская сестра
