Авторлар: Сабазова З.С — главная медсестра
Токанова А.А медсестра перевязочного кабинета хир.отд-ия
Жунисова Ж.Ж постовая медсестра детского отделения
Калиаскарова Ф.К ст медсестра хирург, Жетысуский область, Алакольский район «ГКП на ПХВ » СБ п.Достык
Қан кету — жарақаттанған адамның өміріне қауіп төндіретін ең қауіпті травматикалық асқыну. Ықтимал тәуекел дәрежесі бүлінген тамырлардың сипаттамалары мен орналасуына байланысты.
Қан кетудің түрлері:
1. Капилярлық қан кету. Қанның бұл түрі шырышты қабаттар, бұлшықет тіндері, тері жамылғыларындағы ең кіші тамырлар жарақаттағанда пайда болады. Капиллярлардан қан кету белгілері: қанның қара-қызыл түсі, кішкене салбыраған қанның ағымы (үстіңгі кесектермен) немесе қанның бүкіл бетіне біркелкі кетуі. Капиллярлық қан кету зардап шеккен адамның өмірі мен денсаулығына өте сирек түседі (егер гемофилия және қан ұйығышының проблемалары болмаса) және, әдетте, өздері тоқтайды.
2.Артериялық қан кету. Артериялардан қан кетуге тән белгісі — жарадан қанның қаныққан ағыны, қанның түсі ашық қызыл түске ие. Бұл түр жәбірленушінің өміріне қауіп төндіреді өйткені ағзаның толық қартаюының басталуына тез себеп болады. Артериялық қан кетуімен ауыр анемияны дамыту келесі, ең айқын белгілермен бірге жүреді: импульстік және қан қысымының төмендеуі, прогресстерінің және шырышты қабықтың прогрессивті қабынуы, жүрек айнуы, құсу, көздің қараюы, айналуы, сананың жоғалуы.
3.Веналық қан кету. Венадан қан кетудің негізгі белгілері жараның баяу, бірақ үздіксіз қан ағымы болып табылады. Қан қызыл түсті болып табылады көмегімен басып шығару қажет (тіпті саусағыңызбен де мүмкін). Көп мөлшерде қанның жоғалуын болдырмау үшін айтарлықтай күшті қан кетуден кейін зақымдалған ыдысты кез-келген импровизацияланған құралдардың көмегімен (тіпті саусағыңызбен де мүмкін) басу қажет.
Қан кету белгілері
1.Жалпы Науқастың шағымдары:- әлсіздік, ұйқышылдық;- бас айналуы;- шөлдеу;- жүрек соғуы және ауаның болмауы.2. Қан кетудің кез-келген түрімен байқалатын сыртқы белгілері:- Тері мен шырышты қабықтың әсері;- салқын тер;- жүрек соғу жылдамдығын жоғарылату;- ентігу;
— зәрдің толық болмағанына дейін зәр шығаруды қалпына келтіру; — қан қысымының төмендеуі; — жиі әлсіз импульс; — жоғалтқанша сананың бұзылуы.
Алғашқы көмек
Уақытша қан кетудің қандай әдістері белгілі? Міне олар:- Қысым (тамырдағы қысымды байлау таңғышты қолданып, жараға басу).-Гемостатикалық губканы, мұзды, сутегі асқын тотығын қолдану
(капиллярлық қан кету үшін).- Күшті қолдың бүгілуі. — Бинт, дәке, мақталы мата (мұрын қуысына, терең сыртқы жаралар) бар тампонат.- қан тоқтататын жгуттарды салу.
1. Капиллярлық қан кету кезіндегі алғашқы көмекӘр адамнан әр жағдайда капилярлық қан кетеді. Қанның осы түрінің тоқтауы өздігінен жүреді немесе жарақатта қатаң байлау таңғышты қолданғаннан кейін пайда болады. Қажет болса, жараны антисептикпен шаю керек. Зардап шеккен адам ауруханаға жеткізілгенге дейін қан кетуді уақытша тоқтату өте маңызды. Артериядан қан кету үшін алғашқы көмек қажет төменде келтірілген схема бойынша орындаңыз. Егер қан ағымы күшті болмаса (кішкентай артериялар әсер етсе), жарақаттан таңғышты таңу арқылы жасауға болады.
2. Артериялық қан кету кезіндегі алғашқы көмекҮлкен артериялардың зақымдалуы жағдайында: науқасты қан ұйығы жүрек деңгейінен жоғары болған жағдайда, зақымдалған артерияның саусағын (самайлық, төменгі жақтық, жалпы ұйқылық, бұғаналық, қолтықастылық, иықтық, радиалды, феморальды, аяқтың артериялары), соның салдарынан жарақаттан жоғары қан кетудің тоқтауы болады, медициналық жгутті қолданыңыз (ол болмаған жағдайда сүлгі, белбеу, арқан, резеңке түтікше) жгутты 1,5 сағаттан артық ұстамайтындығын есте сақтаңыз. Егер осы уақыттың ішінде науқас ауруханаға жеткізілмеген болса, артерияны басуды еске түсіріп, жгутты 3-5 минуттай алып тастау керек, содан кейін оны бұрынғы орыннан бірнеше сантиметрге дейін қайтадан орнатыңыз.
3.Венозды қан кету кезіндегі алғашқы көмек-Науқасты қан кету орны жүрек деңгейінен жоғары болатындай етіп жатқызыңыз. Қалыпты қан жоғалту кезінде, жараға қысымды байлап, оны алдын ала жағыңыз. Таспақ ретінде, орамдағы саусақты таңдай аласыз. Көбінесе бұл әрекеттер қан кетуді тоқтату үшін жеткілікті. Бірақ қан ағымы тоқтамаса, жарақаттан төмен жгутті қолданыңыз. Сіздің әрекеттеріңіздің дұрыстылығы қан тоқтатады. Егер ол тоқтамаса, сіз қан кетудің қандай да бір түрін қате немесе дұрыс анықтамаған шығарсыз.
