Авторы:
Касымбаева Жанар Шапиолдақызы, медбике, Жетісу облысының ДШСБ ММ-нің «Дене мүмкіндіктері шектеулі тұлғаларға арналған спорттық даярлау орталығы» КММ
Акишева Гульназ Даярхановна, медбике, «Талдықорған қаласы А. Кивилев атындағы ОВОРМБЖМ» КММ
Есенбаева Анар Абдихамитовна, фельдшер, «Жетісу облысының Олимпиадалық резервтер дайындау орталығы» КММ
Кіріспе
Теміреткі (лишаи) — спортшылар арасында жиі кездесетін жұқпалы тері ауруларының бірі. Спорттық жарыстар мен жаттығулар кезінде тығыз қарым-қатынас, ортақ жабдықтарды пайдалану және иммунитеттің төмендеуі бұл аурудың таралуына жағдай жасайды. Теміреткі спортшының денсаулығына ғана емес, олардың жарысқа қатысу мүмкіндігіне де әсер етеді.
Теміреткі дегеніміз не?
Теміреткі — бұл теріні, шашты және тырнақты зақымдайтын саңырауқұлақ инфекциясы. Оның негізгі түрлері:
- Дене теміреткісі (tinea corporis): Дененің ашық жерлерінде шеңберлі қызыл дақтар пайда болады.
- Бас теміреткісі (tinea capitis): Шаш арасында дөңгелек дақтар мен қабыршақтар көрінеді, шаштың түсуі мүмкін.
- Аяқ теміреткісі (tinea pedis): Аяқ табанында және саусақтардың арасында қышу мен қабыршақтану пайда болады.
Таралу жолдары
- Тікелей байланыс:
Теміреткі жұқтырған адамның терісімен немесе шашымен байланыста болу. - Ортақ жабдықтарды пайдалану:
Жаттығу кілемдері, спорттық құралдар, сүлгілер немесе шлемдер арқылы жұғады. - Ылғал орта:
Тершеңдік және нашар желдетілетін орта саңырауқұлақтардың көбеюіне қолайлы жағдай жасайды. - Иммунитеттің төмендеуі:
Қарқынды жаттығулар иммундық жүйеге жүктеме түсіреді, бұл инфекцияға сезімталдықты арттырады.
Теміреткінің белгілері
Дене терісіндегі шеңберлі дақтар: Қызыл, қышыған, шетінде қабыршақ пайда болған зақымдалған жерлер.
Қышу: Теріде тітіркену мен қышу сезімі.
Шаштың түсуі: Бас терісінде зақымдалған жерлерде шаш түседі.
Қабыршақтану: Саңырауқұлақ жұққан аймақ қабыршақтанып, тері қабынып кетеді.
Диагностика
- Клиникалық тексеру:
Дәрігер теріні, шашты немесе тырнақты тексеріп, ауру белгілерін анықтайды. - Зертханалық талдаулар:
Зақымдалған тері бөлігінен алынған материалды микроскоп арқылы тексеру. - Ультракүлгін шам:
Кейбір теміреткі түрлері арнайы жарықта флуоресцентті жарқыл береді.
Алдын алу шаралары
- Жеке гигиена:
Жеке сүлгілер, тарақтар және басқа жеке заттарды пайдалану.
Жаттығудан кейін душ қабылдау және теріні мұқият кептіру.
- Ортақ жабдықтарды дезинфекциялау:
Спорт жабдықтарын, шлемдерді және кілемдерді тұрақты түрде тазалау.
Тершең спортшылардың киімдерін жиі жуу.
- Терінің құрғақтығын сақтау:
Ылғал киім мен аяқ киімді ұзақ уақыт кимеу.
Желдетілетін аяқ киім мен арнайы спорттық киімдерді пайдалану.
- Ауруды уақтылы анықтау:
Теміреткі белгілері пайда болған кезде дереу дәрігерге қаралу.
Зақымдалған спортшыларды уақытша оқшаулап, емдеу.
Емдеу әдістері
- Саңырауқұлақтарға қарсы препараттар:
Кремдер (клотримазол, тербинафин).
Ауыз арқылы қабылданатын дәрілер (грибовулфин).
- Тері күтімі:
Тері мен шашты арнайы сусабындармен (кетоконазол) жуу.
Қышуды басатын кремдер қолдану.
- Жабдықтарды өңдеу:
Науқастың жеке заттарын және спорт жабдықтарын дезинфекциялау.
Жұқпалы спортшылармен байланыста болған барлық заттарды тазалау.
Қорытынды
Теміреткі спортшылар арасында кең таралуы мүмкін, бірақ дұрыс гигиена және алдын алу шаралары арқылы оның таралу қаупін азайтуға болады. Аурудың алғашқы белгілері пайда болған кезде уақтылы ем алу спорттық жаттығулар мен жарыстарды жалғастыруға мүмкіндік береді.
Дені сау тері — спортшылардың табысты мансабының кепілі. Біз спортшылардың денсаулығын сақтауға және аурулардың алдын алуға белсенді түрде қолдау көрсетеміз.
