Автор: Байдилдинова Сауле Жолдыбаевна.мр ТОО МЦ Хак.медсестра хирургического отделения
Кіріспе
Операциядан кейінгі кезең науқастың сауығу процесінің маңызды бөлігі болып табылады. Операциядан кейінгі науқасты күту ерекше назарды және жүйелі бақылауды талап етеді, себебі асқынулардың алдын алу және науқастың жылдам қалпына келуін қамтамасыз ету қажет. Күтімнің негізгі міндеттері науқастың жағдайын бақылау, операциядан кейінгі тігістерге күтім жасау және инфекция, тромбоз, тыныс алу жеткіліксіздігі сияқты асқынулардың алдын алу болып табылады. Бұл мақалада хирургиялық араласудан кейін науқастарға күтім жасауға жауапты медбикелерге арналған негізгі кеңестер мен ұсыныстар қарастырылады.
- Науқастың жағдайын бақылау
Операциядан кейін науқасты үнемі бақылау керек, себебі бұл ықтимал асқынуларды дер кезінде анықтауға және дұрыс күтім көрсетуге мүмкіндік береді. Бақылауға қажет негізгі сәттер:
1.1. Өмірлік маңызды көрсеткіштерді бақылау
Медбике келесі көрсеткіштерді үнемі өлшеп, жазып отыруы керек:
Дене температурасы: Температураның көтерілуі инфекциялық процестің басталуын көрсетуі мүмкін.
Артериялық қысым: Қан қысымының тұрақтылығы жүрек-қан тамырлары жүйесінің жағдайын бақылау үшін маңызды.
Пульс және тыныс жиілігі: Кез келген ауытқу ішкі қан кету немесе тыныс алу мәселелерінің белгісі болуы мүмкін.
Қанның оттегімен қанығуы (сатурация): Қандағы оттегі деңгейінің төмендеуі шұғыл араласуды қажет етеді.
1.2. Сананы және жалпы жағдайды бақылау
Сананы бағалау: Наркоздан кейін науқас біртіндеп оянуы, санасы айқын болып, бұйрықтарға жауап беруі қажет.
Ауырсынуды бағалау: Ауырсынудың деңгейін үнемі анықтау ауырсынуды басатын дәрілерді уақытылы тағайындауға мүмкіндік береді.
Науқастың шағымдарына назар аудару: Жаңа немесе ерекше белгілер (жүрек айну, құсу, ентігу, бас айналу) дереу дәрігердің назарын қажет етеді.
- Операциядан кейінгі тігістерге күтім жасау
Операциядан кейінгі жара мен тігістерге дұрыс күтім жасау инфекцияның алдын алып, жазылу процесін жеделдетеді.
2.1. Тігістерді өңдеу
Стерильділікті сақтау: Тігістерге күтім жасау кезінде қолды мұқият жуып, стерильді құралдарды қолдану маңызды.
Антисептиктермен өңдеу: Тігістерді үнемі хлоргексидин, йодты спиртті ерітінділер сияқты антисептикалық ерітінділермен өңдеп отыру қажет.
Таңғыштарды ауыстыру: Таңғыштар уақытылы ауыстырылуы тиіс, әсіресе олар қанмен немесе сұйықтықпен сіңген болса. Жараның таза және құрғақ болуын қадағалау керек.
2.2. Жараның жағдайын бағалау
Инфекция белгілерін бақылау: Қызару, ісіну, іріңді бөліністер, жара аймағында температураның көтерілуі және ауырсынудың күшеюі инфекцияның басталуын көрсетуі мүмкін. Мұндай жағдайда дәрігерге дереу хабарлау қажет.
Жазылу процесін бағалау: Қалыпты жазылу ісінудің азаюы, қызарудың жоғалуы және жара шеттерінің құрғауымен сипатталады.
2.3. Науқасты және оның отбасын нұсқау
Тігістерге үйде күтім жасау ережелері туралы оқыту: Науқасқа және оның туыстарына тігістерді қалай дұрыс өңдеу, таңғыштарды қаншалықты жиі ауыстыру керектігі және қауіп тудыратын белгілер пайда болғанда не істеу керектігін түсіндіру қажет.
Гигиена ережелерін сақтау: Науқасқа жараны судан қорғау, сондай-ақ тігістерді жарақаттамау және үйкемеу керектігі туралы ескерту қажет.
- Операциядан кейінгі асқынулардың алдын алу
Операция сәтті өткен жағдайда да асқынулар болуы мүмкін. Асқынулардың алдын алу үшін медбикенің әрбір кезеңде белсенді болуы қажет.
3.1. Инфекциялардың алдын алу
Асептика ережелерін сақтау: Жараға күтім жасау, дәрі енгізу және гигиеналық процедураларды орындау кезінде стерильділікті қатаң сақтау қажет.
Антибиотикотерапия: Инфекциялардың алдын алу және емдеу үшін тағайындалған антибиотиктерді қабылдауын медбике қадағалайды.
3.2. Тромбоздың алдын алу
Ерте қозғалу: Дәрігер рұқсат бергеннен кейін науқасқа төсектен тұрып, қозғалыс жасауды ынталандыру керек. Ұзақ уақыт қозғалмау терең тамыр тромбозы және өкпе артериясының эмболиясына әкелуі мүмкін.
Компрессиялық шұлықтарды пайдалану: Компрессиялық шұлықтар немесе бинттер қан айналымын жақсартып, қанның тоқырауын болдырмайды.
Антикоагулянттарды енгізу: Қан сұйылтқыштарды (мысалы, гепарин) дәрігер тағайындаса, медбике олардың дұрыс енгізілуін қадағалайды.
3.3. Тыныс алу асқынуларының алдын алу
Тыныс алу жаттығулары: Медбике науқасқа қарапайым тыныс алу жаттығуларын үйрете алады, бұл өкпенің желдетілуін жақсартып, пневмонияның алдын алады.
Тыныс алу функциясын бағалау: Тыныс алу жиілігіне, тереңдігіне және ырғағына назар аудару маңызды.
3.4. Жаралардың алдын алу
Дененің қалпын жиі өзгерту: Аз қозғалатын науқастарда төсекте дене қалпын жиі өзгерту (әр 2 сағат сайын) қажет.
Қарсы жара матрастарын пайдалану: Мұндай матрастар теріге түсетін қысымды азайтады.
3.5. Психологиялық қолдау
Науқаспен қарым-қатынас: Операциядан кейінгі кезеңде науқас алаңдаушылық, қорқыныш немесе депрессия сезінуі мүмкін. Медбике науқастың эмоционалдық жағдайын қолдап, қалпына келу барысы туралы ақпарат беруі және моральдық қолдау көрсетуі қажет.
Туыстарымен кеңесу: Науқастың отбасына науқасқа қалай көмектесу және моральдық жағдайын қолдау жолдарын түсіндіру қажет.
Қорытынды
Операциядан кейінгі науқасқа күтім жасау қалпына келтіру және асқынулардың алдын алу процесінің маңызды бөлігі болып табылады. Медбике операциядан кейінгі кезеңнің барлық кезеңдерінде — өмірлік маңызды көрсеткіштерді бақылаудан бастап, тігістерге күтім жасауға және инфекциялар мен басқа да асқынулардың алдын алуға дейін — басты рөл атқарады. Медициналық персоналдың кәсіби және мұқият көзқарасы науқастың жылдам сауығуына және асқынулардың даму қаупін азайтуға ықпал етеді.
