Авторлар:Абилова Куляш Саулетовна – балалар бөлімінің аға мейірбикесіМеркибаева Индира Анарбековна – жұқпалы аурулар бөлімінің мейірбикесіМедетова Күлжан Бейсембиевна – реанимация бөлімінің аға мейірбикесіШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» МКК
Аннотация
Өкпе-жүрек реанимациясы (ӨЖР) – клиникалық өлім жағдайында жүрек пен тыныс алу қызметін қалпына келтіру мақсатында қолданылатын кешенді медициналық шаралар жиынтығы. Бұл мақалада ӨЖР жүргізудің заманауи алгоритмі, кәсіби стандарттары, тиімділігіне әсер ететін факторлар мен мейірбикенің рөлі қарастырылады. Уақытында және дұрыс жүргізілген ӨЖР — адам өмірін сақтап қалудың басты жолы.
Кіріспе
Клиникалық өлім – жүрек соғуы мен тыныс алудың тоқтауынан кейін, бірақ организм тіндерінде қайтымсыз өзгерістер әлі басталмаған, шектеулі уақыт аралығы.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, жүрек тоқтау жағдайының аурухана сыртында кездесуі жылына 4–6 миллион оқиғаны құрайды. Олардың тек 10–15%-ы ғана сәтті реанимациядан соң тірі қалады.
Алғашқы 4–6 минут — шешуші сәт. Ми жасушалары дәл осы уақытта оттегісіз қалса, қайтымсыз зақым басталады.
ӨЖР-дің негізгі мақсаты
Жүрек соғуын және тыныс алуын қалпына келтіру
Мидың және басқа маңызды ағзалардың перфузиясын қамтамасыз ету
Жағдайды тұрақтандырған соң – толыққанды қалпына келуін қамтамасыз ету
Клиникалық өлім белгілері
Ессіз күй
Тыныстың болмауы
Жүрек соғысының тоқтауы (пульс жоқ)
Көз қарашығының кеңейіп, жарыққа реакция бермеуі
Тері түсінің бозғылт немесе цианозды болуы
ӨЖР алгоритмі (ERC/2021 және AHA/2020 хаттамалары негізінде)
✅ 1. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Өзіңізді және науқасты қоршаған ортаның қауіпсіздігіне көз жеткізіңіз
✅ 2. Есті, тынысты тексеру
Науқасты дауыстап шақыру
Жауап болмаса – көмекті шақыру
10 секунд ішінде тыныс пен пульсті тексеру
✅ 3. Шұғыл түрде жедел жәрдем шақыру
103 нөміріне қоңырау шалу
Дефибриллятор (егер бар болса) сұрау
✅ 4. Төсекке қысу (жүрекке жанама массаж)
Жиілік: 100–120 рет/мин
Тереңдік: 5–6 см
Қолды бір-біріне қойып, шынтақты түзу ұстау
Әр компрессиядан кейін кеуде толық жазылуы керек
✅ 5. Өкпені жасанды желдету (егер мүмкіндік болса)
30:2 арақатынасымен
Құралсыз – «ауыздан ауызға» әдісі
Амбу-қапшықпен немесе маскамен тиімдірек
✅ 6. Автоматтандырылған сыртқы дефибриллятор (АСД)
Қол жетімді болса – дереу қолдану
АСД нұсқауларына сай әрекет ету
Мейірбикенің кәсіби рөлі ӨЖР кезінде
Мейірбике – алғашқы әрекет жасаушы ғана емес, сонымен қатар медициналық бригаданың үйлестірушісі, мониторинг жүргізуші, әрі тіршілік белгілерін үнемі қадағалап отыратын тұлға.
🔹 Рөлі мен міндеттері:
Клиникалық өлім белгілерін ерте анықтау
ӨЖР алгоритмін жылдам іске қосу
Жүрек массажын тиімді жүргізу
Оксигенотерапияны ұйымдастыру
Дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету (адреналин, атропин және т.б.)
Мониторинг және құжаттау: әрбір минут, әрекет, нәтиже жазылады
Пациент жағдайы қалпына келгеннен кейін бақылау мен күтімді жалғастыру
ӨЖР тиімділігіне әсер ететін факторлар
Фактор Түсініктеме
Уақыты Реанимацияны 1–2 минутта бастау – сәттілікті 70% арттырады
Әдісі Дұрыс тереңдікте және жиілікте жүргізу өте маңызды
Командалық жұмыс Бірізді әрекет пен үйлесімділік – нәтижеге әсер етеді
Дефибрилляция Ерте қолданылса – тірі қалу 3 есеге артады
Жаттығу Медициналық персоналдың тұрақты ӨЖР тренингі міндетті
ӨЖР-дің этикалық аспектілері
Әрбір адамға өмірін сақтау құқығы берілуі тиіс
Жақын туыстарына психологиялық қолдау
Реанимациядан кейін – паллиативті немесе қарқынды терапияны жалғастыру туралы шешім қабылдауға қатысу
Медициналық құжаттаманы нақты жүргізу
Қорытынды
Өкпе-жүрек реанимациясы – бұл тек техникалық процедуралар жиынтығы емес, бұл — адам өмірін сақтау жолындағы кәсіби жауапкершілік, білім мен тәжірибенің үйлесімі. Мейірбике әрдайым дайын, сабырлы, әрі сенімді әрекет ететін тұлға болуы керек.
Бүгін көрсетілген сапалы ӨЖР – ертеңгі аман қалған адамның жаңа өмірі.
