Авторлар: Толеубекова Айнұр Ерікқызы, ем-шара мейіргері,
Мейірханова Карлыгаш Бейсенбайқызы, 1-терапиялық учаске мейіргері , ШЖҚ МКК “Ақсу аудандық орталық ауруханасы”
Кіріспе
Халықтың қартаюы – қазіргі денсаулық сақтау жүйесінің маңызды үрдістерінің бірі. Адам өмірінің ұзақтығының артуы медициналық қызметтердің қарт адамдардың қажеттіліктеріне бейімделуін талап етеді. Мейіргер денсаулық сақтау жүйесінің алдыңғы шебінде тұрып, егде жастағы науқастарға сапалы күтім мен бақылау жасауда маңызды рөл атқарады.
Қарттармен жұмыс істеу тек кәсіби біліктілікті ғана емес, сонымен қатар төзімділік, жанашырлық, құрмет пен шынайы көмек көрсету ниетін талап етеді.
Қарт науқастардың жас ерекшеліктері
Қарт жастағы адамдар полиморбидтілікпен сипатталады – яғни бірнеше созылмалы аурулардың қатар жүруі. Көбіне кездесетін жағдайлар:
артериялық гипертензия;
қант диабеті;
ишемиялық жүрек ауруы;
остеоартроз, остеопороз;
когнитивті бұзылыстар (деменция, есте сақтау қабілетінің төмендеуі);
депрессия мен мазасыздық;
есту, көру және қозғалыс үйлесімділігінің төмендеуі.
Бұл физикалық, психологиялық және әлеуметтік факторлардың үйлесімі мейіргер тарапынан кешенді күтім жасауды талап етеді.
Қарт науқастармен жұмыс істеудегі мейіргердің міндеттері
- Медициналық бақылау және күтім жасау:
өмірлік маңызды көрсеткіштерді тұрақты бақылау (қан қысымы, температура, тыныс жиілігі, пульс, қандағы қант деңгейі);
дәрігер тағайындаған процедураларды орындау: инъекциялар, тамшылатып ем, таңу, дәрілерді қабылдауды бақылау;
жағдайының нашарлау белгілерін уақтылы анықтап, дәрігерге хабарлау.
- Күнделікті күтім және көмектесу:
гигиеналық шараларды орындауға көмектесу;
қозғалысы шектеулі науқастарға көмек (жүру, тамақ ішу, санитарлық орынға бару кезінде);
тамақтану мен су ішуді қадағалау, сусызданудың алдын алу.
- Психоэмоционалдық қолдау:
Қарт адамдарға жылы сөз бен көңіл бөлу аса қажет. Мейіргер — тыңдай білетін, сенімділік пен тыныштық сыйлай алатын тұлға.
белсенді тыңдау, өмірлік тәжірибесіне құрметпен қарау;
қауіпсіздік пен сенімділік сезімін қалыптастыру;
эмоционалды жағдайына назар аудару, депрессия мен уайым белгілерін байқау.
- Туыстарымен жұмыс:
туыстарына қарт науқасқа қалай дұрыс күтім жасау керектігін үйрету;
тамақтану, төсек ойықтарының алдын алу, ем-дом режимін сақтау мәселелері бойынша кеңес беру;
науқас үшін үй жағдайында қауіпсіз орта құру бойынша бірлесіп жұмыс істеу.
Қарттармен қарым-қатынастағы этика ерекшеліктері
Құрметпен және ұқыпты қарым-қатынас — сенімнің негізі. Қарт адамдар дауыс ырғағына, сөйлеу мәнеріне, артық қозғалыстарға сезімтал болады.
Маңыздысы:
тым “еркелететін” сөйлеуден аулақ болу, бірақ жұмсақтық пен шыдамдылық таныту;
асықпай, адамның ойын білдіруге мүмкіндік беру;
денсаулығы, диагнозы мен болашағы туралы әңгімеде ұқыптылық сақтау;
науқастың өз бетінше шешім қабылдауын қолдау, мүмкіндікке қарай оны ем процесіне қатыстыру.
Асқынулардың алдын алу
Мейіргер тек емдеумен ғана емес, асқынулардың алдын алумен де айналысады:
құлап қалудың алдын алу (ыңғайлы аяқ киім, қозғалыста көмек);
төсек ойықтарының алдын алу (дене қалпын өзгерту, тері күтімі);
дәрі-дәрмектерді дұрыс қабылдауды бақылау (артық дозалау мен жанама әсерлерден сақтану);
когнитивті белсенділікті сақтау (әңгімелесу, жаттығулар, кітап оқу).
Кешенді тәсіл
Қарт науқастармен тиімді жұмыс дәрігерлермен, физиотерапевттермен, психологтармен, әлеуметтік қызметкерлермен тығыз ынтымақтастықсыз мүмкін емес. Мейіргер — науқас пен медициналық топ арасындағы байланыстырушы буын, ол толыққанды және үйлесімді күтімді қамтамасыз етеді.
Қорытынды
Қарт адамдармен жұмыс — үлкен жауапкершілік пен ізгі ниет талап ететін миссия. Мейіргердің кәсібилігі мен жанашырлығы олардың өмір сүру сапасына тікелей әсер етеді.
Мейіргер — тек дәрігер көмекшісі емес, сонымен қатар науқас пен оның отбасы үшін сенімді тірек. Ол — медицинаның ең адамгершілік жүзін көрсететін маман.
Қарттарға қамқорлық — бұл тек кәсіби борыш емес, сонымен қатар біздің мамандығымыздың мейірімділік пен адамгершілік құндылықтарын білдіретін көрінісі.
