Автор:ИМАМБАЕВА МАМЫР СЕЙЖАНОВНА, медбике, ГКП на ПХВ Сарқанская ЦРБ
Кіріспе
Қант диабеті – бүкіл әлемде кең таралған созылмалы аурулардың бірі. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметтері бойынша, қант диабетімен ауыратын науқастардың саны жыл сайын артып келеді. Бұл ауру инсулин гормонының жетіспеушілігінен немесе оның ағзада дұрыс жұмыс істемеуінен пайда болады. Қант диабетінің ауыр асқынуларға әкелмеуі үшін науқастардың жағдайын үнемі бақылап, алдын алу шараларын уақытында қабылдау қажет.
- Қант диабетінің түрлері
Қант диабеті екі негізгі түрге бөлінеді:
1-ші типтегі қант диабеті – ағзада инсулин өндірілмейді немесе өте аз мөлшерде өндіріледі. Көбінесе жас адамдарда кездеседі және өмір бойы инсулин терапиясын қажет етеді.
2-ші типтегі қант диабеті – инсулиннің жеткілікті мөлшерде бөлінуіне қарамастан, ағза оны дұрыс пайдалана алмайды (инсулинге төзімділік). Бұл түрі негізінен артық салмақ, дұрыс тамақтанбау және өмір салтының төмен деңгейімен байланысты.
- Диабет кезінде жағдайды бақылау
Қант диабетімен ауыратын науқастар үшін денсаулығын бақылаудың бірнеше маңызды аспектілері бар:
2.1. Қан глюкозасының деңгейін бақылау
Қандағы қант мөлшерін күнделікті өлшеу қажет.
Қалыпты көрсеткіштер: ашқарында – 3.9-5.5 ммоль/л, тамақтан кейін – 7.8 ммоль/л дейін.
Өлшеулердің нәтижелерін арнайы күнделікке жазып, дәрігерге көрсету.
2.2. Артериалды қысымды және холестерин деңгейін бақылау
Диабет жүрек-қан тамырлары ауруларымен байланысты болғандықтан, қан қысымын 130/80 мм.рт.ст. деңгейінде ұстау қажет.
Қандағы холестерин деңгейін жылына кемінде 1 рет тексеру керек.
2.3. Салмақ пен физикалық белсенділік
Артық салмақ – диабеттің асқынуларына себеп болуы мүмкін, сондықтан дұрыс тамақтану мен физикалық белсенділік маңызды рөл атқарады.
Күнделікті 30-40 минут белсенді қозғалыс (жаяу жүру, жүзу, гимнастика) ұсынылады.
- Диабеттің асқынулары және олардың алдын алу
Егер диабет дұрыс бақыланбаса, келесі асқынулар пайда болуы мүмкін:
3.1. Диабеттік нейропатия (жүйке жүйесінің зақымдануы)
Симптомдары: аяқ-қолдың ұйып қалуы, шаншу сезімі, ауырсыну.
Алдын алу: қант деңгейін тұрақты бақылау, аяқты күту, ыңғайлы аяқ киім кию.
3.2. Диабеттік ретинопатия (көздің зақымдануы)
Көру қабілетінің төмендеуі, соқырлыққа әкелуі мүмкін.
Көз дәрігеріне жылына кемінде бір рет қаралу ұсынылады.
3.3. Бүйрек жеткіліксіздігі
Диабет бүйректің зақымдануына алып келуі мүмкін.
Қан қысымын және қант деңгейін бақылау, тұз бен ақуызды шектеу маңызды.
3.4. Диабеттік табан синдромы
Аяқтағы жаралар мен инфекциялардың пайда болуы.
Аяқ күтіміне ерекше назар аудару, жарақаттан сақтану керек.
- Диабеттің алдын алу және дұрыс өмір салты
Қант диабетінің алдын алу және асқынуларды болдырмау үшін келесі ұсыныстарды орындау қажет:
Дұрыс тамақтану: көмірсу мөлшері төмен, дәрумендер мен пайдалы майларға бай тағамдарды тұтыну.
Суды жеткілікті мөлшерде ішу: күнделікті 1.5-2 литр су ішу керек.
Қимыл белсенділігін арттыру: аптасына кемінде 150 минут дене жаттығуларымен айналысу.
Стресті азайту: медитация, тыныс алу жаттығулары, сапалы ұйқы.
Дәрігердің ұсыныстарын орындау: дәрілерді уақытылы қабылдау, медициналық тексерулерден өту.
Қорытынды
Қант диабеті – өмір бойы бақылауды қажет ететін ауру. Бірақ дұрыс емдеу және алдын алу шаралары арқылы оның асқынуларын болдырмауға болады. Дұрыс тамақтану, тұрақты физикалық белсенділік, қандағы қант деңгейін бақылау – диабетпен өмір сүру сапасын жақсартудың негізгі қағидалары.
Өз денсаулығыңызға мұқият қараңыз және диабетті бақылауда ұстаңыз!
