Автор: Мансаринова Гульнара Есимхановна,участковая медсестра, Аксуская ЦРБ СБ Матай
Туберкулез: себептері, белгілері, алдын алу және емдеу
Туберкулез дегеніміз не?
Туберкулез – бұл өкпе мен лимфа түйіндерінде ерекше қабыну өзгерістерінің пайда болуымен сипатталатын жұқпалы ауру. Ауру адам ағзасының кез келген мүшесіне әсер етуі мүмкін: сүйектер, бүйрек, ми қабықтары, тері, көз және басқа органдар. Дегенмен, өкпе туберкулезі ең жиі кездеседі.
1882 жылы Роберт Кох туберкулез қоздырғышын анықтап, оның жұқпалы екенін дәлелдеді. XX ғасырдың басына дейін туберкулез іс жүзінде емделмейтін аурулар қатарына жататын. Бүгінде бұл дерт әлемдегі ең көп таралған инфекциялардың бірі болып саналады.
Туберкулез қалай таралады?
Туберкулез адамнан адамға ауа арқылы беріледі. Ауру жұқтырған адам жөтелгенде, түшкіргенде немесе сөйлегенде туберкулез бактериялары ауаға таралады. Бұл бактерияларды жұту арқылы сау адам жұқтыруы мүмкін. Сонымен қатар, бактериялар ұзақ уақыт бойы қоршаған ортада сақталып, тозаңмен бірге заттарға тұнып, жылдар бойы белсенділігін жоғалтпауы мүмкін.
Туберкулезбен тек адамдар ғана емес, кейбір үй жануарлары (сиыр, ешкі, түйе, бұғы) де ауыруы мүмкін. Инфекцияланған жануардың сүті мен еті адамға жұқтыру қаупін тудырады.
Туберкулез тұқым қуаламайды. Ауру ата-аналардың балалары сау болып дүниеге келеді, бірақ сақтық шараларын ұстанбаған жағдайда жұқтыру қаупі бар.
Туберкулезге бейімділік тудыратын факторлар:
- Теңгерімді, толыққанды тамақтанбау;
- Туберкулезбен ауыратын науқастармен ұзақ және тығыз қарым-қатынас (әсіресе балалар үшін);
- Маскүнемдік;
- Темекі шегу;
- Нашақорлық;
- Қант диабеті, асқазан жарасы, өкпенің созылмалы аурулары сияқты қатар жүретін аурулар;
- Әлсіз иммунитет, санитариялық-гигиеналық жағдайлардың төмендігі.
Туберкулез белгілері:
- 2 аптадан ұзаққа созылатын жөтел;
- Жалпы әлсіздік, шаршағыштық;
- Дене салмағының төмендеуі;
- Ұзақ уақыт бойы дене температурасының жоғары болуы;
- Түнде қатты терлеу;
- Кеуде қуысындағы ауырсыну;
- Қан аралас қақырық.
Туберкулезді қалай анықтауға болады?
- Манту сынамасы (тері туберкулин сынамасы) – адамның инфекция жұқтырғанын анықтайды;
- Рентген (флюорография) – өкпе зақымдануын көрсетеді;
- Қақырықты зерттеу – жөтел кезінде бөлінетін микробтардың бар-жоғын анықтайды.
Туберкулездің алдын алу шаралары
- Салауатты өмір салтын ұстану: Күн тәртібін дұрыс ұйымдастыру, ағзаны шынықтыру.
- Дене белсенділігі: Таза ауада серуендеу, дене жаттығуларымен айналысу.
- Теңгерімді тамақтану: Ақуыздар (ет, жұмыртқа, сүт өнімдері), көмірсулар (нан, жарма, картоп), дәрумендер мен минералдарға бай тағамдарды тұтыну.
- Жеке гигиенаны сақтау: Қолды жиі жуу, тұрмыстық заттарды таза ұстау, тамақ өнімдерін термиялық өңдеуден өткізу.
- Жөтел этикетін сақтау: Қоғамдық орындарда жөтелу және түшкіру кезінде ауызды жабу.
- БЦЖ вакцинациясы: Балалар туған кезде және 6-7 жасында туберкулезге қарсы міндетті түрде екпе алады.
- Уақытылы диагностикалау: Жыл сайын флюорографиялық тексерістен өту.
Қорытынды
Туберкулез – алдын алуға және емдеуге болатын ауру. Алайда оны ерте кезеңде анықтау өте маңызды. Сондықтан тұрақты медициналық тексерулерден өтіп, салауатты өмір салтын ұстану қажет. Егер сізде туберкулез белгілері байқалса, дереу дәрігерге қаралыңыз!
