Автор: Имамбаева Мамыр Сейжановна, медбике, ГКП на ПХВ Сарқанская ЦРБ
Кіріспе
Жыл мезгілдерінің өзгеруі адам ағзасына әртүрлі әсер етеді, әсіресе суық және жылы кезеңдерде жұқпалы аурулардың таралу қаупі жоғары болады. Күз-қыс мезгілдерінде тұмау, жедел респираторлық вирустық инфекциялар (ЖРВИ), бронхит, пневмония сияқты аурулар жиі кездессе, көктем-жаз мезгілдерінде аллергиялық реакциялар мен ішек инфекциялары өршиді. Сезондық аурулардың негізгі себептері – ауа райының өзгеруі, иммунитеттің әлсіреуі, вирустар мен бактериялардың белсенділігі. Бұл мақалада маусымдық аурулардың негізгі түрлері, олардың пайда болу себептері және алдын алу шаралары толық қарастырылады.
Күзгі және қысқы маусымдық аурулар
1. Тұмау және ЖРВИ
Себептері: Ауруға тұмау вирусы мен басқа респираторлық вирустар себеп болады. Олар ауа-тамшы жолымен жұғады, яғни түшкіру, жөтелу немесе науқаспен тығыз қарым-қатынас жасау арқылы беріледі.
Белгілері:
- Дене қызуының 38-39°C дейін көтерілуі;
- Мұрыннан су ағу немесе бітелу;
- Жөтел, тамақтың жыбырлауы;
- Әлсіздік, дененің сырқырауы;
- Бас ауруы, қалтырау.
Алдын алу:
- Вакцинация – жыл сайын тұмауға қарсы екпе алу;
- Гигиена сақтау – қолды жиі жуу, антисептиктерді қолдану;
- Дұрыс тамақтану – иммунитетті күшейту үшін С, D дәрумендерін қабылдау;
- Көпшілік жиналатын орындардан аулақ болу – эпидемия кезінде адам көп жерлерге бармау;
- Қорғаныс құралдарын қолдану – бетперде тағу, бөлмені жиі желдету.
2. Ангина (баспа)
Себептері: Бактериялық инфекция (көбінесе стрептококк) тамақтың шырышты қабатына еніп, қабыну процесін тудырады. Ауру суық тиюден, иммунитеттің төмендеуінен, бактерия тасымалдаушылармен байланыста болғанда дамиды.
Белгілері:
- Тамақтың қатты ауыруы;
- Дене қызуының 39-40°C дейін көтерілуі;
- Жұтынудың қиындауы;
- Жұтқыншақтың қызаруы, ісінуі;
- Лимфа түйіндерінің үлкеюі.
Алдын алу:
- Суық сусындар мен тағамдарды шектен тыс тұтынбау;
- Тамақтану кезінде гигиенаны сақтау;
- Суық тиюден сақтану, жылы киіну;
- Иммунитетті нығайту.
3. Бронхит және пневмония
Себептері: Бұл аурулар вирустар мен бактериялардың тыныс алу жүйесіне түсуінен дамиды. Әдетте, олар ЖРВИ немесе тұмаудың асқынуынан пайда болады.
Белгілері:
- Ұзаққа созылған құрғақ немесе қақырықты жөтел;
- Дене қызуының көтерілуі;
- Дем алудың қиындауы, ентігу;
- Кеудеде сырылдар, ауырсыну.
Алдын алу:
- Суық тигізбеу, дұрыс киіну;
- Ағзаға қажетті дәрумендерді жеткілікті мөлшерде қабылдау;
- Дәрігердің ұсыныстарын сақтау, уақытылы емделу;
- Жөтел мен суық тиюді асқындырмай, алғашқы белгілерден-ақ емделу.
Көктемгі және жазғы маусымдық аурулар
1. Аллергиялық реакциялар
Себептері: Көктем-жаз мезгілінде өсімдіктердің гүлденуі, шаң, жануарлардың жүні, тағамдық аллергендер және химиялық заттар аллергиялық реакцияларды тудыруы мүмкін.
Белгілері:
- Мұрыннан су ағу, көздің қызаруы;
- Тыныс алудың қиындауы;
- Тері бөртпелері, қышу;
- Түшкіру, жөтел.
Алдын алу:
- Аллергендерден аулақ болу;
- Аллергияға қарсы дәрі-дәрмектер қабылдау;
- Бөлмені үнемі тазалау, желдету;
- Дәрігерден аллергияға қарсы иммунотерапия бойынша кеңес алу.
2. Ішек инфекциялары (ротавирус, дизентерия)
Себептері: Ластанған су мен тағамдар, жеке гигиена ережелерін сақтамау инфекциялардың таралуына әкеледі.
Белгілері:
- Іштің ауыруы, іш өту;
- Лоқсу, құсу;
- Дене қызуының көтерілуі;
- Әлсіздік, тәбет жоғалуы.
Алдын алу:
- Қолды таза ұстау, дұрыс тамақтану;
- Шикі көкөністер мен жемістерді мұқият жуу;
- Бөтелкедегі немесе қайнатылған суды қолдану;
- Тамақты дұрыс сақтау, сақтау мерзіміне назар аудару.
Жалпы алдын алу шаралары
Дұрыс тамақтану, дәрумендер қабылдау; Спортпен айналысу, таза ауада серуендеу; Қолды жиі жуу, жеке гигиенаны сақтау; Салауатты ұйқы режимін сақтау; Адам көп жиналатын жерлерде бетперде тағу.
Қорытынды
Сезондық аурулардың алдын алу – денсаулықты сақтаудың ең тиімді жолы. Дұрыс профилактика шараларын қолдану арқылы аурулардың таралу қаупін төмендетуге болады. Әрбір адам өз денсаулығына жауапкершілікпен қарап, қарапайым ережелерді сақтаса, маусымдық аурулардан қорғана алады. Егер ауру белгілері байқалса, өзін-өзі емдеумен айналыспай, дәрігерге қаралған жөн.
