Авторы: Бағаева Түйғын Молдалиқызы, перзентхана бөлімінің аға мейірбикесі, ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» КМК;
Битибаева Гүлим Бекетайевна, медбике, ШЖҚ МКК «Көксу аудандық орталық ауруханасы»;
Кулдарова Айида Тутиновна, медбике, «Үміт» мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған күндізгі болу орталығы
Кіріспе
Жаңа туған нәресте – бұл әлемге келген ең нәзік әрі қорғансыз тіршілік иесі. Оның өмірінің алғашқы минуттары, тыныс алуы мен жүрек соғысы, денесінің реакциясы — барлығы перзентханадағы медициналық қызметкерлердің, соның ішінде мейірбикенің кәсіби іс-әрекетіне тікелей байланысты.
⠀
Нәрестеге алғашқы көмек – бұл оның өмірін сақтап қалуға, болашақ денсаулығының негізін қалауға бағытталған маңызды және жауапты кезең.
Алғашқы көмек дегеніміз не?
Жаңа туған нәрестеге алғашқы көмек – бұл босанудан кейінгі бірінші минуттарда жасалатын медициналық, санитарлық және физиологиялық шаралар кешені. Мақсаты – баланың өмірлік маңызды функцияларын (тыныс алу, жүрек соғысы, рефлекстер) бағалап, қажетті қолдау көрсету.
Мейірбикенің алғашқы әрекеттері
- Апгар шкаласы бойынша бағалау (1 және 5-ші минуттарда)
Тыныс алу
Жүрек соғысы
Бұлшықет тонусы
Рефлекстер
Тері түсі
⠀
Бағалау нәтижесі 7–10 балл болса – жағдай қанағаттанарлық. 4–6 балл – орташа, 0–3 балл – ауыр жағдай, жедел көмек қажет.
- Тыныс жолдарын тазарту
Егер нәрестенің тынысы өздігінен шықпаса, мұрын және ауыз қуысынан сұйықтық арнайы аспиратормен немесе баллонмен сорылып алынады. - Дене температурасын сақтау
Бала дүниеге келген сәтте жылу жоғалту қаупі жоғары. Сол үшін дереу құрғақ жылы пеленкаға оралып, арнайы жылыту үстеліне жатқызылады немесе анасының кеудесіне тері–тері байланысымен салынуы мүмкін. - Кіндікті өңдеу
Кіндіктің қалдығы антисептикпен өңделіп, стерильді қысқыш салынады. Бұл – инфекцияның алдын алу үшін маңызды шара. - Алғашқы емізу
Егер баланың жағдайы тұрақты болса, алғашқы 30 минут ішінде анасының емшегіне салу ұсынылады. Бұл:
балада сору рефлексін дамытуға;
жатырдың жиырылуын жылдамдатуға;
иммунитетті күшейтуге ықпал етеді.
Ерекше жағдайлардағы алғашқы көмек
Асфиксия (тұншығу)
– Тыныс алу жоқ немесе әлсіз болса, баланың арқа жағына жеңіл түрде сипау, өкпені желдету (маска арқылы), қажет болса – жүрек-өкпе реанимациясы басталады.
Шала туған нәресте
– Арнайы инкубаторда жылу мен ылғалдылықты сақтау;
– Тыныс алу, жүрек соғысы жиілігін тұрақты бақылау.
Туа біткен ақау күдігі
– Дереу дәрігерге хабарлау, арнайы тексерулерге дайындау.
Мейірбикенің кәсіби дағдысы
Мейірбике:
нәрестенің жағдайын жылдам әрі нақты бағалай білуі керек;
барлық құрал-сайманды (аспирациялық құрылғы, реанимациялық сөмке, жылытқыш) шұғыл қолдана алуы тиіс;
ананың да психоэмоционалды жай-күйіне назар аударып, сабырға шақыра білуі қажет.
Қорытынды
Жаңа туған нәрестеге алғашқы көмек – бұл медициналық шеберліктің ең жоғары деңгейі. Әрбір мейірбике бұл сәтке толық дайын болуы тиіс, себебі баланың өмірі мен болашағы кейде сол бірнеше минуттағы дұрыс шешімге байланысты болады.
Сенімді қолдардағы нәресте – аман, ана – тыныш, қоғам – сенімді.
