Авторлар: Есимбекова Гульнар Абутаевна — Есболған Жайсанбаев орта мектебінің мейіргері
Каймолдина Майра Есимбаевна— Есболған Жайсанбаев орта мектебінің жалпы практика мейіргері
Курмангалиева Сара Орынбаевна- Есболған Жайсанбаев орта мектебінің емшара бөлмесінің мейіргері
Қазіргі уақытта медициналық скрининг – халық денсаулығын сақтау және әртүрлі ауруларды ерте кезеңде анықтау үшін қолданылатын маңызды құралдардың бірі. Скринингтік тексерулер ауруларды алдын алуға, ерте диагноз қоюға және уақытылы емдеуге мүмкіндік береді. Медициналық тексерулердің негізгі мақсаты – денсаулық көрсеткіштерін бағалау және қауіпті факторларды ерте анықтау арқылы аурулардың дамуын болдырмау.
- Медициналық скринингтің маңызы
Медициналық скрининг – қауіпті топтардағы адамдарда белгілі бір ауруларды анықтауға бағытталған профилактикалық тексеру. Скринингтік бағдарламалар аурулардың асқынуын болдырмауға және науқастың өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал етеді.
Скринингтің негізгі артықшылықтары:
Ауруларды ерте анықтау және алдын алу;
Асқынулардың алдын алу;
Өлім-жітім көрсеткішін төмендету;
Денсаулық сақтау шығындарын азайту;
Қоғамдағы жалпы денсаулық деңгейін арттыру;
Тиімді емдеу стратегияларын анықтау.
- Скринингтік тексерулердің түрлері
Жалпы профилактикалық скрининг:
Денсаулық көрсеткіштерін бақылау (қан қысымы, қан құрамындағы қант деңгейі, холестерин);
Дене салмағы индексін анықтау;
Тыныс алу жүйесінің жағдайын бағалау;
Қалыпты өмір салтын сақтау бойынша кеңес беру;
Жалпы қан және зәр анализдері.
Онкологиялық скрининг:
Әйелдерге арналған сүт безі обырының скринингі (маммография);
Жатыр мойны обырының алдын алу үшін Пап-тесті;
Ерлер үшін қуықасты безінің обырына ПСА (простатспецификалық антиген) анализі;
Ішектің қатерлі ісігін анықтауға арналған колоноскопия;
Өкпе қатерлі ісігін ерте анықтау үшін төмен дозалы компьютерлік томография (LDCT).
Жүрек-қан тамыр ауруларының скринингі:
Холестерин деңгейін тексеру;
Қан қысымын бақылау;
Электрокардиограмма (ЭКГ) және эхокардиография (ЭхоКГ);
Қан тамырларының жай-күйін анықтау үшін ультрадыбыстық зерттеу;
Генетикалық бейімділікке байланысты кардиологиялық тексерулер.
Қант диабетін анықтау:
Қан құрамындағы глюкоза деңгейін тексеру;
Глюкозаға толеранттылық тесті (ГТТ);
Инсулинге сезімталдықты бағалау;
Қант диабетінің ерте белгілерін анықтау үшін тұрақты тексерулер жүргізу.
- Скринингтен өту қажеттілігі
Скринингтік тексерулер әрбір жас санаты мен тәуекел тобына сәйкес жүргізілуі тиіс. Төмендегі адамдарға скринингтен өтуді ұсынуға болады:
Тұқым қуалайтын аурулары барлар;
Созылмалы аурулары бар науқастар;
Жоғары қауіпті топтар (темекі шегушілер, семіздікке шалдыққандар, жоғары қан қысымы бар адамдар);
40 жастан асқан адамдар;
Әртүрлі кәсіптік қауіп-қатерге ұшырайтын мамандар (өнеркәсіп жұмысшылары, химиктер, радиациямен жұмыс істейтіндер);
Қоршаған ортаның жағымсыз факторларына жиі ұшырайтын тұрғындар.
- Скринингтен өтудің пайдасы
Медициналық скринингтің басты мақсаты – адамдарды ауыр науқастардан қорғау және денсаулық сақтау жүйесіне түсетін жүктемені азайту. Уақытылы тексеруден өткен адамдар:
Аурулардың алдын алу шараларын ерте бастайды;
Ұзақ әрі сапалы өмір сүреді;
Қаржылық және психологиялық шығындарды азайтады;
Дер кезінде ем қабылдап, асқынулардан сақтанады;
Денсаулықтарын тұрақты бақылауда ұстайды;
Денсаулық сақтау ұйымдарының ұсыныстарын орындау арқылы өмір сүру ұзақтығын арттырады.
- Қорытынды
Медициналық скрининг – ауруларды ерте анықтау мен алдын алудың ең тиімді әдістерінің бірі. Әрбір азамат өзінің денсаулығына жауапкершілікпен қарауы қажет, ал скринингтік тексерулерден уақытылы өту – ұзақ әрі салауатты өмір сүрудің кепілі. Денсаулық – ең басты байлық, сондықтан оны сақтаудың бірден-бір жолы – профилактика және тұрақты медициналық бақылау. Скринингтік тексерулердің тиімділігі денсаулықты тұрақты түрде қадағалауға және өмір сапасын арттыруға мүмкіндік береді.
