Көз ауруларының ішінде көп тараған түрі Амблиопия.
Амблиопия – көзілдірік пен линзалармен түзетілмейтін бір немесе екі көздің көруінің тұрақты төмендеуі. Ол ерте немесе мектепке дейінгі жаста көру анализаторының, соның ішінде ми қыртысының қоршаған әлем туралы ақпаратты қабылдауға және өңдеуге жауапты тиісті бөліктерінің жеткіліксіз ынталандырылуына байланысты пайда болады. Бұл патологияның себебі көбінесе офтальмологиялық аурулар болып табылады, мысалы алыстан көргіштік, астигматизм және қылилық. Әдетте, 6-8 жастан ерте басталған емдеу ғана тиімді. Ол оптикалық түзетуді, көру мүшесін арнайы аппараттарда жаттықтыруды, басым көзді «жапсыруды», физиотерапиялық әдістерді қолдануды қамтиды. Балалардағы амблиопияның кеш диагностикасымен немесе ересектерде анықталса, «жалқау көзге» жақсы көру қабілетіне қол жеткізу мүмкін емес.
Амблиопияның себептері
Аурудың дамуына бейім факторлар келесі жағдайлар болып табылады:
жүктілік пен босанудың асқынған ағымы; шала туылу;
тұқым қуалайтын туа біткен синдромдар (Даун, Кауфман, Бенче және т.б.); психикалық дамуының тежелуі; жақын туыстарында страбизмнің, гиперметропияның, астигматизмнің, «жалқау көздің», туа біткен катарактаның болуы.
Аурудың дисбинокулярлық түрі көздің ауытқуынан және жарық сәулелерінің көз торына дұрыс бағытталмауынан болады. Әдетте, анық көруді оның орталық аймағы – макула қамтамасыз етеді. Страбизм кезінде жарық сәулелері дәл осы сәтте жақындамайды, бірақ перифериялық көру үшін жауап беретін сезімталдығы төмен аймақтарға түседі. Кескін бұлыңғыр. Ми оны екінші көзбен аударылған айқынырақ суретпен салыстыруға тырысқанда, елес пайда болады. Соңғысын болдырмау үшін нашар көретін көз басылып, амблиопия пайда болады. Сондай-ақ дұрыс бекітілген нұсқа бар, бірақ ол 25% -дан аз жағдайда кездеседі.
Гиперметропия, астигматизм, сирек миопия балалық шақта дамыған және көзілдірікпен немесе контактілі линзалармен түзетілмеген рефракциялық амблиопияның себебі болады. Оның дамуының негізі ұзақ уақыт бойы көз торына проекцияланған бұлыңғыр кескін болып табылады, көру аппараты дұрыс дамымайды. Патологияның анизометропиялық түрі әрбір көздің сыну қабілетінің айтарлықтай айырмашылығымен пайда болады, нәтижесінде миға берілетін кескіндердің мөлшері айтарлықтай ерекшеленеді. Бұл жағдайда олардың біреуін қабылдау да басылады.
Амблиопияны емдеу тактикасы ауруды тудырған себепке байланысты. Қолданыстағы сыну қателері толық көзілдірікті, контактілі, кейде лазерлік түзетуге жатады. «Жалқау көздің» жұмысын ынталандыру үшін екіншісін окклюзиялық таңғышпен, гиперкоррекциялық көзілдірікпен, мидриатикалық әсері бар тамшыларды тамызу арқылы өшіру керек.
Сондай–ақ, науқасқа фотостимуляция тағайындалады — жарықтың белгілі бір толқын ұзындығының жыпылықтауы арқылы тордың тітіркенуі, электрлік ынталандыру, аккомодациялық және окуломоторлық бұлшықеттерді жаттықтыруға арналған арнайы жаттығулар кешені, компьютерлік бағдарламаларды қолдану арқылы жаттығулар. Плеоптикалық курстар үш айда бір рет қайталанады. Физиотерапиялық әдістер де тиімді.
Обскурациялық амблиопияның дамуымен оптикалық ортаның мөлдірлігін қалпына келтіру операциясы мүмкіндігінше тезірек жасалуы керек. Бұл бұлыңғыр линзаны, қасаң қабықтың немесе қабақтың пластикасын алып тастау, гемофтальмның резорбциясы болуы мүмкін. Дисбинокулярлық амблиопия жағдайында страбизмді хирургиялық түзету жүргізіледі.
Казыгулова Багила Ясыновна
офтальмолог дәрігер
ШЖҚ «Панфилов ауданаралық көпсалалы ауруханасы» КМК
