Авторлар: Кангабылова Бану Муратбековна – операциялық блок медбикесі, Ақсу аудандық ауруханасы
Егизбаева Жанар Мырзахметовна – балалар консультациясы, учаскелік медбике,Ақсу аудандық ауруханасы
Солтанбаева Айнур Илибековна – учаскелік медбике, Көкөзек ауылы,Ақсу аудандық ауруханасы
Кіріспе
Инъекциялық әдіс — дәрілік заттарды ағзаға енгізудің ең тиімді және жиі қолданылатын тәсілдерінің бірі. Оның көмегімен препарат тез сіңіріледі, нақты мөлшерде әсер етеді және қажетті емдік нәтиже береді. Алайда, инъекция дұрыс орындалмаған жағдайда, әртүрлі асқынулар мен қателіктерге әкелуі мүмкін. Бұл мейірбике жұмысына жоғары жауапкершілік пен кәсіби дәлдікті талап етеді.
Инъекция түрлері және олардың ерекшеліктері
Инъекциялар енгізу тереңдігі мен орнына қарай бірнеше түрге бөлінеді:
- Теріасты инъекция (subcutan)
Препарат май қабатына енгізіледі (қолдың сырт жағы, іштің бүйірі, жауырын асты).
Қолданылатын ине – 1,5–2 см.
Көбінесе инсулин, антикоагулянттар, вакцина енгізуде пайдаланылады.
Тері 45° бұрышпен көтеріліп, ине сол бағытта енгізіледі.
- Бұлшықетішілік инъекция (intramuscularis)
Дәрі бұлшықетке терең енгізіледі (сан, дельта тәрізді бұлшықет, бөксе).
Ине ұзындығы – 4–6 см.
Бұл әдіс арқылы ауырсынуды басатын, антибиотиктер, витаминдер енгізіледі.
Ине 90° бұрышпен енгізіледі.
- Көк тамырға инъекция (intravenosa)
Препарат қанға тікелей жіберіледі.
Қолдың иілу тұсындағы веналар жиі пайдаланылады.
Жоғары дәлдік пен стерильдік талап етіледі.
Асқыну қаупі жоғары.
- Тері ішіне (intradermal)
Диагностикалық мақсатта (Манту сынамасы, аллерготест) қолданылады.
Ине теріге параллель енгізіледі.
Инъекция жүргізу техникасы
Инъекциялық процедура келесі алгоритммен жүргізіледі:
Құралдарды дайындау: стерильді шприц, ине, дәрі-дәрмек, спирт, мақта.
Науқасты таныстыру және келісім алу.
Қолды гигиеналық өңдеу және қолғап кию.
Препаратты дұрыс ашу және дозалау.
Инъекция аймағын анықтау және антисептикпен өңдеу.
Инені дұрыс бұрышпен енгізу (инъекция түріне байланысты).
Дәріні баяу енгізу.
Инені шығарып, мақтамен басу.
Науқастың жағдайын бақылау.
Жиі кездесетін қателіктер және олардың салдары
- Анатомиялық аймақты дұрыс таңдамау
Бұлшықетке дұрыс енгізілмеген инъекция жүйке немесе тамырға тигізіп, ауыр асқынуларға әкелуі мүмкін (мысалы, ишиас нервінің зақымдануы). - Аспирациялық сынама жүргізбеу
Көк тамырға немесе майда қан тамырларға кездейсоқ ену — гематома немесе препараттың қанға кету қаупін тудырады. - Стерильділікті бұзу
Құралдардың немесе қолдың тазалығы сақталмаса, абсцесс, флегмона, сепсис дамуы мүмкін. - Инъекция аймағын жиі қайталап енгізу
Бұл инфильтрат, тығыздалу, тыртық тіндерінің қалыптасуына себеп болады. - Препаратты тез енгізу
Бұл ауырсынуға, тіндердің жарақаттануына және жүйелі реакцияларға (мысалы, гиперемия, ісік) әкелуі мүмкін.
Инъекциялық асқынулар және оларды болдырмау
Асқыну түрі Себебі Алдын алу жолдары
Инфильтрат Қате техника, жиі енгізу Аймақты ауыстыру, жылы компресс
Абсцесс Стерильділіктің бұзылуы Асептика ережелерін сақтау
Аллергиялық реакция Препаратқа сезімталдық Анамнезді анықтау, сынама жүргізу
Гематома Тамыр жарақаты, қан кету Дұрыс техника, инъекциядан кейін басу
Нерв зақымдануы Анатомиялық аймақты дұрыс таңдамау Бөксенің жоғарғы сыртқы квадранты таңдау
Анафилактикалық шок Дәріге жоғары сезімталдық Алдын ала тест, шұғыл көмек көрсетуге дайын болу
Қателіктердің алдын алу бойынша мейірбике әрекеттері
Білімін үнемі жетілдіру: инъекция техникасы мен асқынулар бойынша оқу курстарынан өту.
Протокол мен стандарттарды сақтау: әрбір қадам нақты ережеге сәйкес орындалуы тиіс.
Пациентпен дұрыс қарым-қатынас: манипуляция алдында түсіндіру, тыныштандыру, сенімділік орнату.
Өз әрекеттерін бағалау: қате кеткен жағдайда дереу дәрігерге хабарлап, шара қолдану.
Қорытынды
Инъекция — бұл жиі орындалатын, бірақ өте жоғары жауапкершілікті талап ететін процедура. Мейірбике тек техникалық дағдыға емес, кәсіби қырағылыққа, этикаға және науқастың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған жұмыс атқаруы тиіс. Әрбір дұрыс орындалған инъекция – науқастың сауығуына жасалған нақты қадам.
