Авторлар:
Ирсаева Жанар Салмановна, жалпы тәжірибелік дәрігер, Қалалық емхана №3, Шымкент
Минбаева Дина Жұмановна, жалпы тәжірибелік дәрігер, Қалалық емхана №3, Шымкент
Жүрегіміз – өміріміздің өзегі. Бұл үздіксіз жұмыс істеп, қан арқылы денемізді оттегімен және қоректік заттармен қамтамасыз ететін таңғажайып орган. Алайда қазіргі қарқынды өмір салты, дұрыс тамақтанбау мен қимылсыздық жүрек-қантамыр жүйесінің (ЖҚЖ) жұмысына кері әсер етіп, көптеген аурулардың туындауына себепші болуда. Осы мақалада біз жүрек-қантамыр ауруларының негізгі қауіп факторлары мен олардың алдын алу жолдары туралы толығырақ баяндаймыз.
ЖҚА: Жасырын қауіптің бет-бейнесі
Жүрек-қантамыр аурулары – адам ағзасындағы қан тамырлары мен жүректің қызметінің бұзылуынан туындайтын аурулар тобы. Оларға гипертония, инфаркт, инсульт, жүрек жеткіліксіздігі, аритмия және атеросклероз сияқты аурулар жатады. ЖҚА жиі жасырын түрде дамып, өз белгілерін кеш анықтайды. Бұл аурулардың қауіптілігі де осында: адам аурудың белгілерін сезінгенде, оның алдын алу қиын болуы мүмкін.
Қауіп факторлары: жүрекке әсер ететін жағдайлар
ЖҚА-ның дамуына әсер ететін факторларды екі санатқа бөлуге болады:
- Басқарылмайтын факторлар:
Жас ерекшелігі: 40 жастан асқан адамдарда ЖҚА-ның даму қаупі жоғары.
Жыныс: Ерлерде бұл аурулар жиі кездеседі, бірақ әйелдерде де қауіпті кезең – менопауза кезеңі.
Тұқым қуалаушылық: Егер ата-ананың немесе жақын туыстың ЖҚА болған болса, қауіп деңгейі артады. - Басқарылатын факторлар:
Бұл сіздің күнделікті өмір салтыңызбен байланысты. Оларға мыналар жатады:
Қимылсыздық: Жеткілікті физикалық белсенділік болмауы жүрек ауруының дамуын тездетеді.
Дұрыс емес тамақтану: Майлы, тұзды, қантқа бай тағамдарды тұтыну – басты себептердің бірі.
Темекі мен алкоголь: Бұл зиянды әдеттер қан тамырларын зақымдайды.
Стресс пен күйзеліс: Ұзақ уақыттық психоэмоционалдық күйзеліс жүрекке ауыртпалық түсіреді.
Артық салмақ пен семіздік: Артық салмақ – ЖҚА-ның негізгі триггері.
Созылмалы аурулар: Гипертония, қант диабеті және жоғары холестерин деңгейі.
ЖҚА алдын алу: өз жүрегіңізді қорғаңыз
ЖҚА-ның алдын алу қарапайым, бірақ өмір салтыңызға маңызды өзгерістер енгізуді талап етеді. Олардың әрқайсысын егжей-тегжейлі қарастырайық:
- Дұрыс тамақтану әдетін қалыптастыру
Денсаулығыңызға пайдалы тағамдарды таңдаңыз:
Күнделікті ас мәзіріне көкөністер мен жемістерді қосыңыз.
Балық, майсыз ет, жаңғақтар мен тұтас дәнді өнімдерді қолданыңыз.
Тұз, қант және зиянды майларды шектеу маңызды.
Кофе мен энергетикалық сусындардың орнына таза су ішіңіз.
- Қозғалыс – өмір негізі
Күніне кемінде 30 минут физикалық белсенділікпен айналысыңыз: жаяу жүру, жүгіру, жүзу немесе йога.
Аптасына 2-3 рет кардио жаттығуларды орындаңыз. Бұл жүрекке үлкен көмек. - Зиянды әдеттерден бас тарту
Темекі шегу жүрек пен қан тамырларының жауы екенін ұмытпаңыз.
Алкогольді шектеу немесе одан толық бас тарту – жүрекке күтімнің бір бөлігі. - Қан қысымы мен холестеринді бақылау
Артериялық қысымды тұрақты түрде өлшеңіз.
Дәрігер тағайындаған жағдайда гипертонияға қарсы дәрілерді қабылдаңыз.
Қандағы холестерин деңгейін бақылап отырыңыз. - Стрессті басқару
Терең тыныс алу жаттығулары мен медитацияны күнделікті дағдыға айналдырыңыз.
Табиғатқа серуендеу, музыка тыңдау, сүйікті хоббиіңізбен айналысу стрессті азайтады. - Дәрігерге уақтылы қаралу
Жыл сайын профилактикалық тексерістен өту арқылы қауіпті ерте анықтауға болады.
Егер қандай да бір белгі байқалса, уақытты жоғалтпай, дәрігерге жүгініңіз.
Қорытынды
Сіздің жүрегіңіз – ең маңызды орган. Оған уақытында қамқорлық жасау арқылы ұзақ және сапалы өмір сүру мүмкіндігін арттырасыз. Денсаулығыңызға бүгін көңіл бөліңіз, себебі ертеңгі күніңіз – бүгінгі таңдауыңызға байланысты.
