Авторлар: Умирбекова Сауле Юсупакыновна — хирургия бөлімінің мейірбикесі
Молдабаева Роза Мадалимовна — жұқпалы аурулар бөлімінің аға мейірбикесі
Сагындык Арай Сагындыккызы — реанимация бөлімінің мейірбикесі
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» МКК
Кіріспе
Жедел коронарлық синдром (ЖКС) — миокардтың (жүрек бұлшықетінің) қанмен қамтамасыз етілуінің кенеттен бұзылуы салдарынан дамитын, өмірге қауіп төндіретін клиникалық жағдай. Бұл термин инфарктқа дейінгі жағдайды, миокард инфарктісін және тұрақсыз стенокардияны біріктіреді.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) мәліметіне сүйенсек, жүрек-қантамыр аурулары әлем бойынша өлім себептерінің басында тұр, ал оның ішінде ЖКС — ең көп таралған әрі шұғыл көмек талап ететін түрі.
Этиологиясы мен қауіп факторлары
ЖКС-тың басты себебі — коронарлық артериялардың атеросклерозы және олардың ішіндегі бляшкалардың жарылуы немесе тромбозы. Бұл процесс жүрек бұлшықетіне оттегінің жетіспеуіне, ишемияға, ақырында — некрозға алып келеді.
Негізгі қауіп факторлары:
- Артериялық гипертензия
- Қант диабеті
- Шылым шегу
- Гиперхолестеринемия
- Семіздік
- Тұқым қуалаушылық
- Стресс және отырықшы өмір салты
Клиникалық көріністері
ЖКС белгілері кенеттен пайда болып, тез өрбуі мүмкін. Науқастың өмірін сақтап қалу үшін мейірбике белгілерді тез танып, шұғыл әрекет етуі тиіс.
Негізгі белгілері:
- Кеуде ортасында жаншу, қысу, күйдіру сезімі
- Ауырсыну иыққа, мойынға, жауырынға, жаққа таралуы
- Тершеңдік, әлсіздік, жүрек айнуы
- Қорқыныш, тұншығу сезімі
- Тыныс алудың жиілеуі
- АҚҚ-ның төмендеуі немесе тұрақсыздығы
- Пульстің әлсіздігі, кейде аритмия
Мейірбикенің шұғыл іс-әрекеті
Мейірбике — науқаспен алғаш кездескен сәттен бастап қауіпсіздік пен өмірді сақтауға жауапты тұлға. ЖКС кезінде жедел жәрдем көрсету алгоритм бойынша жүзеге асырылуы тиіс.
- Науқастың жай-күйін бағалау:
- Шағымдарын нақтылау: ауырсыну ұзақтығы, сипаты, орны
- ЖПЖ (Жүрек, пульс, тыныс) өлшеу
- ЭКГ жазу, деректерді тіркеу
- Дәрігерге дереу хабарлау
- Алғашқы дәрілік көмекті дайындау (дәрігер нұсқауымен):
| Препарат | Мақсаты | Дозасы |
| Нитроглицерин | Тамырды кеңейту | 0,5 мг (тіл астына) |
| Аспирин | Тромбоздың алдын алу | 160–325 мг шайнау |
| Морфин | Ауырсынуды басу | 2–4 мг (дәрігер нұсқауымен) |
| Гепарин | Антикоагуляция | 5000 ЕД (дәрігер шешімімен) |
- Оттегімен қамтамасыз ету:
Сатурация 90% төмен болса — 5–10 л/мин оттегі беру
Тынысты бақылау
- Жүрек қызметін бақылау:
ЭКГ-ны жазып, деректерді дәрігерге ұсыну
Аритмия, брадикардия, тахикардия жағдайында дайын болу
Мониторинг құралдарын қосу (АД, пульс, сатурация)
Мейірбикенің құжаттық және моральдық жауапкершілігі
ЖКС кезінде мейірбике:
- Әрбір әрекетті жазбаша түрде тіркеп отыруы тиіс
- Науқас пен туыстарына жағдай туралы дұрыс әрі сабырлы түрде ақпарат беруі қажет
- Науқастың психоэмоционалдық жай-күйін бақылап, тыныштық пен сенім қалыптастыруы қажет
Асқынулар мен бақылау
ЖКС кезінде келесі асқынулар болуы мүмкін:
- Жүрекше-фибрилляция
- Кардиогенді шок
- Жүрек блокадасы
- Жүрек тоқтауы
Сондықтан: науқасқа тәулік бойы мониторинг, лабораториялық зерттеулер (тропонин, КФК-МВ), ЭКГ динамикасы қажет.
Қорытынды
Жедел коронарлық синдром — уақытпен күресетін жағдай. Бұл кезде мейірбикенің кәсіби дағдысы, әрекет ету жылдамдығы мен жауапкершілігі — науқас өмірінің шешуші факторы. ЖКС кезінде әрбір секунд – жүректің соңғы соғысы болуы мүмкін.
Мейірбике – медицинаның жүрегі, ал шұғыл көмектегі сенімді тірек.
