Авторы: Кулдарова Айида Тутиновна, медбике, «Үміт» мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған күндізгі болу орталығы;
Битибаева Гүлим Бекетайевна, медбике, ШЖҚ МКК «Көксу аудандық орталық ауруханасы»;
Бағаева Түйғын Молдалиқызы, перзентхана бөлімінің аға мейірбикесі, ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» КМК
Кіріспе
Медициналық мекемеде немесе тұрмыстық жағдайда кенеттен туындайтын жедел жағдайлар науқастың өміріне қауіп төндіреді. Мұндай сәттерде мейірбикенің алғашқы әрі нақты әрекеті пациенттің тағдырын шешуі мүмкін. Жедел көмек көрсету – бұл тек білім емес, бұл – жылдам ойлау, салқынқандылық пен кәсіби дағдының жиынтығы.
Жедел жағдайлар дегеніміз не?
Жедел жағдай – бұл науқастың өмірі мен денсаулығына тікелей қауіп төндіретін, шұғыл медициналық араласуды қажет ететін ахуал. Мысалы:
есінен тану (естен шығу, обморок);
жүрек тоқтауы немесе жүрек қағысының бұзылуы;
тыныстың тоқтауы немесе қиындауы;
қатты қан кету;
анафилактикалық шок;
эпилепсия ұстамасы;
гипертониялық криз;
босану кезіндегі күрделі асқыну.
Мейірбикенің жедел әрекет алгоритмі
- Қауіпсіздікті қамтамасыз ету
Ең алдымен, өзін және айналадағыларды қауіптен қорғау.
Электр тоғы, өткір заттар, су, от — барлығын шектеу.
- Науқастың жағдайын жылдам бағалау (АВС ережесі бойынша):
A – Airway (тыныс жолдары):
– Тыныс жолдары ашық па? Қақалып тұр ма?
– Тілі тамағына түспеген бе?
B – Breathing (тыныс алу):
– Тыныс алып тұр ма?
– Тынысы жиі ме, үстірт пе?
C – Circulation (қан айналымы):
– Пульсі бар ма?
– Терісі бозарған ба, көгерген бе?
- Дереу дәрігер шақыру немесе жедел жәрдемге хабарлау
– Науқастың жасы, шағымы, жағдайы, диагнозы (егер белгілі болса) айтылады. - Алғашқы көмек көрсету
Мейірбике өз құзыреті аясында алғашқы көмек көрсетуі тиіс. Мысалы:
Жағдай Әрекет
Есінен тану Жатқызып, аяқтарын көтеру, ауаны қамтамасыз ету
Анафилактикалық шок Адреналин, антигистамин (егер дәрігер жоқ болса – хаттамаға сай)
Жүрек тоқтауы Жүрек-өкпе реанимациясы: массаж + жасанды тыныс
Қан кету Тура басу, таңғыш салу, артериялық қысу
Эпилепсия ұстамасы Бас сүйегін соқпас үшін бас жағын жұмсақпен бекіту, ұстау емес!
- Науқастың құжаттарын және көрсеткіштерін дайындау
– Температура, қан қысымы, пульс, тыныс жиілігін өлшеп жазу;
– Науқас қабылдаған дәрілер, аллергиясы бар-жоғын анықтау;
– Қосымша ақпаратты дәрігер келгенше дайындау. - Психологиялық қолдау көрсету
– Қорқып, уайымдап тұрған науқасты тыныштандыру, қолдау сөздер айту;
– Қасында жақын адамдар болса, жағдайды дұрыс жеткізу, сабырға шақыру.
Мейірбикенің кәсіби дайындығы қандай болу керек?
Теориялық білім: реанимация, шұғыл көмек хаттамаларын білу;
Практикалық дағды: инъекция, таңғыш салу, тыныс жолын ашу т.б.;
Сабыр мен шешім қабылдау жылдамдығы;
Жеке қорғаныс құралдарын дұрыс пайдалану;
Құжаттама жүргізу, оқиғаны тіркеу.
Қорытынды
Жедел жағдай – бұл мейірбикенің кәсіби шеберлігі сыналатын сәт. Қауіп төнген кезде дұрыс әрі нақты әрекет ету — адам өмірін сақтап қалуы мүмкін.
⠀
Сондықтан әрбір мейірбике жедел жағдайға дайын болуы тиіс: білімін үнемі жаңартып, дағдыларын жетілдіріп, әрбір әрекетке жауапкершілікпен қарауы қажет.
Уақытында көрсетілген көмек – ең тиімді ем!
