Авторлар:Абилова Куляш Саулетовна – балалар бөлімінің аға мейірбикесі
Меркибаева Индира Анарбековна – жұқпалы аурулар бөлімінің мейірбикесі
Медетова Күлжан Бейсембиевна – реанимация бөлімінің аға мейірбикесі
ШЖҚ «Райымбек аудандық ауруханасы» МКК
Аннотация
Гепатит B және C — бауырдың вирустық инфекциялары, созылмалы түрге өтіп, циррозға және бауыр обырына әкелуі мүмкін. Ауру көбінесе симптомсыз басталып, кеш анықталады. Мақалада гепатит B мен C-нің жұғу жолдары, клиникалық көрінісі, диагностикалық және емдеу принциптері, сондай-ақ мейірбикенің алдын алу, бақылау және ағартушылық бағыттағы рөлі сипатталады.
Кіріспе
Гепатит B және C — парентералды жолмен таралатын, яғни қан немесе қан құрамындағы сұйықтықтар арқылы жұғатын инфекциялар. Бұл вирустар бауыр жасушаларын зақымдайды, нәтижесінде бауырдың қабынуы, фиброзы, циррозы және онкологиялық өзгерістері дамуы мүмкін.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, әлемде шамамен 296 миллион адам гепатит B вирусын, ал 58 миллион адам гепатит C вирусын тасымалдаушы ретінде өмір сүруде. Екі инфекциядан жыл сайын 1,1 миллионнан астам адам көз жұмады.
Жұғу жолдары
Жұғу жолы Гепатит B Гепатит C
Қан арқылы (инъекциялар, қан құю) Иә Иә
Жыныстық жолмен Иә Сирек
Анадан балаға (перинаталдық) Иә Өте сирек
Тіс емдеу, пирсинг, татуировка Иә Иә
Тұрмыстық жолмен, ауа арқылы Жоқ Жоқ
Клиникалық көрінісі
Жіті кезеңнің симптомдары:
Әлсіздік, тәбет жоғалуы
Жүрек айну, іштің ауырлауы
Оң қабырға астындағы дискомфорт
Сарғаю, несептің күңгірттенуі, нәжістің ашық түсуі
Қышыну, температураның жоғарылауы
Созылмалы гепатит:
Жиі симптомсыз өтеді
Ұзақ уақыт бойы әлсіздік, тәбет төмендеуі
Бауыр көлемінің ұлғаюы
Қан кетуге бейімділік, теріде тамырлы «жұлдызшалар»
Гепатит C көбінесе жасырын түрде өтіп, диагноз қойылған кезде аурудың созылмалы кезеңі мен фиброз белгілері анықталады.
Диагностикасы
HBsAg (гепатит B вирусын анықтау)
Anti-HCV (гепатит C вирусына қарсы антиденелер)
ALT, AST (бауыр ферменттері)
ПТР (вирус жүктемесін анықтау)
УДЗ немесе фиброскан (бауыр құрылымын бағалау)
Асқынулары
Созылмалы гепатит
Бауыр циррозы
Бауырдың қатерлі ісігі (гепатоцеллюлярлы карцинома)
Бауыр жеткіліксіздігі
Мейірбикенің рөлі
Бақылау мен күтім:
Науқастың жалпы жағдайын қадағалау
Бауыр аймағындағы ауырсыну, сарғаю, тәбет жағдайын бақылау
Қан талдауы нәтижелерін бақылап, дәрігерге ақпарат беру
Дәрілік терапияны уақытында және дұрыс орындау
Ағартушылық жұмыс:
Пациентке және отбасына жұғу жолдары мен алдын алу шараларын түсіндіру
Қанмен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік шараларын үйрету
Вакцинацияның маңызын түсіндіру (гепатит B)
Инвазивті процедуралар алдында скрининг қажеттілігін түсіндіру
Вакцинация ұйымдастыру (гепатит B):
Жаңа туған нәрестелерге 24 сағат ішінде вакцина егу
Қайта егу (ревакцинация) схемасын сақтау
Поствакциналық реакцияларды бақылау
Алдын алу шаралары
Гепатит B үшін:
Вакцинация (ересектер мен балаларға)
Қауіпсіз инъекция және қан құю процедуралары
Жыныстық жолмен жұғу қауіптерін түсіндіру
Медициналық құралдарды бір реттік қолдану
Гепатит C үшін:
Тек стерильді аспаптарды қолдану
Донорлық қанды сапалы скринингтен өткізу
Инъекциялық есірткіден бас тарту
Жүктілік кезінде HCV скринингін жүргізу
Қорытынды
Гепатит B және C — қоғамдық денсаулық сақтау үшін маңызды мәселе. Бұл инфекциялардың жасырын ағымы, кеш диагностикасы және ауыр асқынулары оларды ерте анықтау мен алдын алуды өзекті етеді.
Мейірбике науқаспен алғашқы байланыс орнатып, диагностика, бақылау және ағарту бағытында маңызды рөл атқарады. Мейірбикенің кәсіби білімі, тәжірибесі мен адамгершілік қарым-қатынасы — пациенттің денсаулығын сақтаудың маңызды бөлігі.
