Автор: Сарсенбаева Жаннат Турсуновна, Нурланова Мадина Армановна, Джантулекова Нургул Кемеловна, медсестры отделения реанимации , г. Каскелен ГКП на ПХВ » Карасайская КМЦРБ»
Асқазан қыжылы (ағылш. heartburn) – көкірек тұсынан өңешке дейін созылатын, жайсыздық немесе ашығандай әсер тудыратын симптом. Бұл жағдай көбінесе асқазаннан өңешке асқазан қышқылының түсуінен туындайды. Асқазан қыжылы асқорыту жүйесінің бұзылыстарының жиі кездесетін белгілерінің бірі болып табылады.
Асқазан қыжылының пайда болу себептері
Асқазан қыжылының негізгі себебі – асқазан қышқылының артық бөлінуі. Бұл жағдай асқазаннан өңешке қышқылдың кері өтуіне (рефлюкс) байланысты дамиды. Мұндай сезім келесі жағдайларда пайда болуы мүмкін:
- Асқазанның қышқылдығының артуы: асқазан сөлі өңештің шырышты қабатына тітіркендіруші әсер етеді.
- Дұрыс тамақтанбау: ас ішу уақытының тұрақты болмауы, ұзақ уақыт аш жүру немесе тым көп тамақ жеу.
- Физиологиялық факторлар: ауыр физикалық жүктеме, дененің еңкею жағдайындағы әрекеттер немесе тамақтан кейін жату.
- Асқорыту мүшелерінің аурулары: диафрагмальды жарық, асқазан жарасы, гастрит, эзофагит.
- Химиялық қоспалар қосылған тағамдарды жиі тұтыну: ұзақ сақталатын жасанды азықтар мен шала дайындалған тағамдар асқазанның қышқылдық тепе-теңдігін бұзады.
Асқазан қыжылының қауіп факторлары
- Тамақтану тәртібінің бұзылуы:
- Ұзақ ашығу және артынша мол тамақтану.
- Тамақтан соң дереу жату немесе физикалық белсенділік.
- Қышқылды тағамдарды жиі тұтыну: ұннан жасалған тәттілер, жаңа демделген кисельдер, қышқыл сусындар.
- Жасанды азық-түліктер: құрамында химиялық қоспалары бар тағамдар.
- Тұқымқуалаушылық және созылмалы аурулар: жүрек-қантамыр жүйесінің аурулары немесе жүйке жүйесінің бұзылыстары.
Асқазан қыжылын болдырмау және емдеу
Алдын алу шаралары:
- Дұрыс тамақтану тәртібін сақтау:
- Күнделікті тамақтану уақытын реттеңіз.
- Қатты тоюдан және ұзақ аш жүруден аулақ болыңыз.
- Қышқылды тағамдарды азайтыңыз.
- Дене белсенділігіне назар аудару:
- Тамақтан соң кемінде 30 минут кеудені тік ұстап отырыңыз.
- Ауыр физикалық жүктемелерден аулақ болыңыз.
- Салауатты өмір салты:
- Шылым шегуден бас тартыңыз.
- Алкогольді және газдалған сусындарды шектеңіз.
- Майлы және ащы тағамдарды азайтыңыз.
Медициналық көмек:
- Егер қыжыл жиі қайталанса немесе ауырсыну пайда болса, дәрігерге жүгініңіз.
- Асқазанның қышқылдығын төмендететін дәрілерді тек дәрігердің нұсқауымен қабылдаңыз.
Қорытынды
Асқазан қыжылы – асқорыту жүйесінің дұрыс жұмыс істемеуінің белгісі. Бұл жайсыздықты болдырмау үшін дұрыс тамақтану әдетін қалыптастыру, салауатты өмір салтын ұстану және асқазан-ішек жолдарына әсер ететін зиянды факторлардан аулақ болу маңызды. Егер қыжыл тұрақты сипат алса, бұл асқазан-ішек жолдарының ауруларының белгісі болуы мүмкін, сондықтан уақтылы медициналық кеңес алу қажет.
