Автор: КОШИМБАЕВА СЫМБАТ АБДЫМАНАПОВНА, жалпы тәжірибелі мейірбике, Кіші шыған дәрігерлік амбулаториясы
КОЛДАСБАЕВА ГУЛНУР ЕСБОЛАТОВНА, жалпы тәжірибелі мейірбике, Кіші шыған дәрігерлік амбулаториясы
КҮЛЬНАЗАРОВА САЛТАНАТ ТУРГАНГАЗИЕВНА, мектеп мейірбикесі, Кіші шыған дәрігерлік амбулаториясы мектеп мейірбикесі
«Панфилов ауданаралық көпсалалы ауруханасы» КМК
Кіріспе
Артериялық қысым (қысқаша – АҚ) – жүрек-қантамыр жүйесінің күйін сипаттайтын маңызды физиологиялық көрсеткіш. Артериялық гипертензия бүгінде әлем бойынша ең жиі таралған аурулардың бірі болып отыр. ДДСҰ мәліметтері бойынша, әрбір ересек адамның үштен бірінде қан қысымы жоғары. Бұл жағдай инсульт, инфаркт, бүйрек жетіспеушілігі сияқты ауыр асқынуларға алып келуі мүмкін.
Мейірбикенің кәсіби міндеті – артериялық қысымды дұрыс өлшеу, алынған нәтижені объективті бағалау және пациентке қысымды бақылаудың маңыздылығын түсіндіру.
Артериялық қысым дегеніміз не?
Артериялық қысым – бұл жүрек қанды тамырларға айдағанда артерия қабырғаларында пайда болатын қысым. Ол екі санмен өлшенеді:
Систолалық (жоғарғы) – жүрек жиырылған кезде пайда болатын қысым
Диастолалық (төменгі) – жүрек босаңсыған кездегі қысым
Норма: 120/80 мм сынап бағанасы
Гипертензия: 140/90 мм және жоғары
Гипотензия: 90/60 мм және төмен
Артериялық қысымды өлшеу ережелері
Артериялық қысымды дәл және сенімді өлшеу үшін келесі алгоритмді сақтау қажет:
- Пациентті дайындау
Өлшеу алдында 5–10 минут тынығуы керек
Соңғы 30 минутта кофе, шай, никотин қабылдамауы тиіс
Толық қуық – қысымды уақытша көтеруі мүмкін, сондықтан босатылуы тиіс
- Қол мен дене қалпы
Пациент отыруы тиіс, арқа тірекке сүйенген, аяқтары айқаспай
Қол жүрек деңгейінде, босаңсыған күйде болуы қажет
Манжет иықтың ортаңғы бөлігіне дұрыс орналастырылады
- Өлшеу құрылғысы
Сенімді және калибрленген тонометр пайдаланылады (анероидты, электронды немесе автоматты)
Манжеттің көлемі пациенттің қолының көлеміне сай болуы қажет (стандарт – 22–32 см)
- Өлшеу жиілігі
Екі қолға кезекпен өлшеу (бірінші тексеруде)
Ең жоғары көрсеткіш есепке алынады
1–2 минут аралықпен кемінде екі рет өлшеу ұсынылады
Бақылау және мониторинг
Мейірбикенің міндеттері:
Пациенттің артериялық қысымын күнделікті немесе жоспарлы түрде өлшеп отыру
Қысымның динамикасын медициналық картамен тіркеу
Қауіп факторларын бағалау: салмақ, тамақтану, физикалық белсенділік, стресс
Пациентке үй жағдайында қысым бақылаудың әдісін үйрету
Маңызды: Мейірбике тек өлшеумен шектелмей, пациентке оның денсаулығы үшін бұл көрсеткіштердің маңызын түсіндіруі тиіс. Бұл – кәсіби профилактикалық жұмыстың бір бөлігі.
Жиі кездесетін қателіктер
Манжеттің тым бос немесе тар орналасуы
Пациенттің сөйлесіп немесе қозғалып отыруы
Аяқтың айқасуы
Қолдың жүрек деңгейінен төмен орналасуы
Құрылғыны уақытылы тексеріп-калибрлемеу
Бұл факторлар қате нәтижелерге алып келіп, қате диагноз қоюға себеп болуы мүмкін.
Артериялық қысым бақылауының маңыздылығы
Артериялық гипертензия жиі асимптомды өтеді, бірақ уақыт өте келе жүрек, ми және бүйрекке зақым келтіреді
Ерте анықталған өзгеріс – тиімді алдын алу және емнің сәттілігі
Үй жағдайында қысымды бақылау – пациенттің өзін-өзі басқаруы мен белсенділігін арттырады
Қорытынды
Артериялық қысымды дұрыс өлшеу және жүйелі бақылау – бұл мейірбикенің тек техникалық дағдысы емес, бұл — пациенттің өмір сапасын жақсартуға бағытталған кәсіби миссиясы. Қысымды дәл әрі сауатты өлшеу – дұрыс диагноз, сәтті ем және ұзақ өмір кепілі.
Мейірбике – дәлдік пен сенімділіктің символы. Артериялық қысымды бақылау – сол сенімнің алғашқы қадамы.
