Автор: Имамбаева Мамыр Сейжановна, медбике, ГКП на ПХВ Сарқанская ЦРБ
Кіріспе
Зертханалық зерттеулер медициналық диагностика мен емдеу процесінде маңызды рөл атқарады. Дұрыс дайындық – зерттеу нәтижелерінің дәлдігі мен сенімділігін қамтамасыз етудің басты шарты. Пациенттер көптеген жағдайларда анализ тапсыру алдында қажетті талаптарды сақтамайды, бұл зертханалық қорытындылардың бұрмалануына әкелуі мүмкін. Осы мақалада әртүрлі зертханалық зерттеулерге дұрыс дайындалу қағидалары егжей-тегжейлі қарастырылады.
Жалпы қан анализін (ЖҚА) қалай дұрыс тапсыру керек?
Жалпы қан анализі – ағзадағы қабыну процестері, қан жүйесінің бұзылыстары, анемия және басқа да патологиялық өзгерістерді анықтауға мүмкіндік беретін маңызды зерттеу әдісі.
- Анализ таңертең, ашқарынға тапсырылуы керек. Түнгі 8-12 сағаттық аштық сақталуы қажет. Су ішуге болады, бірақ шай, кофе және тәтті сусындарды қолдануға болмайды.
- Диетаны сақтау. Қан анализі тапсыру алдында 12-24 сағат бұрын майлы, қуырылған, тұзды және ащы тағамдарды тұтынудан бас тарту қажет. Бұл қандағы лейкоциттер деңгейіне әсер етуі мүмкін.
- Физикалық жүктемеден аулақ болу. Күшті физикалық жүктемелер қандағы көрсеткіштерге ықпал етуі мүмкін, сондықтан анализ алдында 24 сағат бойы ауыр жаттығулар жасамаған жөн.
- Медикаменттерді қабылдау мәселесін дәрігермен кеңесу. Егер пациент қандай да бір дәрілерді үнемі қабылдайтын болса, анализге дейін дәрігермен кеңесіп, олардың нәтижеге әсер ету ықтималдығын анықтау қажет.
- Темекі шекпеу. Анализ тапсырар алдында кемінде 1-2 сағат бұрын темекі шегуден бас тартқан жөн, себебі никотин қан тамырларын тарылтып, қанның құрамына әсер етуі мүмкін.
Биохимиялық қан анализіне дайындық
Биохимиялық қан анализі ағзадағы зат алмасу процестерін, бауыр, бүйрек, ұйқы безінің жұмысын бағалауға көмектеседі.
- Қатаң түрде ашқарынға тапсыру керек. 8-12 сағат бойы ешқандай тағам қабылдамау маңызды.
- Тәтті және газдалған сусындардан бас тарту. Анализ алдында тек таза су ішу ұсынылады. Шай, кофе, шырын, алкоголь тұтынуға болмайды.
- Майлы және қантты тағамдарды 1-2 күн бұрын рационнан шығару. Бұл қандағы холестерин, глюкоза және басқа көрсеткіштердің дәлдігін арттырады.
- Физикалық және эмоционалдық жүктемеден бас тарту. Стресс гормоналды фонға және метаболизмге әсер етуі мүмкін.
- Алкоголь мен темекіні қолданбау. Алкоголь кемінде 24-48 сағат бұрын ішілмеуі тиіс.
Несеп (зәр) анализін қалай дұрыс тапсыру керек?
Несеп анализі бүйрек және зәр шығару жүйесінің жағдайын бағалауға, қабыну процестерін анықтауға көмектеседі.
- Таңғы алғашқы несепті жинау қажет. Бұл несептің ең жоғары концентрациялы және көрсеткіштерінің дәл болуына мүмкіндік береді.
- Жеке гигиенаны сақтау. Анализ жинамас бұрын интимдік гигиенаны сақтау қажет.
- Орташа порцияны жинау. Бірінші бірнеше миллилитрді дәретханаға ағызып, орташа бөлігін стерильді контейнерге жинау керек.
- Арнайы стерильді ыдысты қолдану. Дәріханада сатылатын стерильді контейнерлер ұсынылады.
- Зертханаға 1-2 сағат ішінде жеткізу қажет. Ұзақ сақтау анализдің сапасын төмендетуі мүмкін.
Гормондық анализдерге дайындық
Гормондық зерттеулер эндокриндік жүйенің қызметін бағалауға мүмкіндік береді.
- Талдаудың уақыты маңызды. Кейбір гормондар (мысалы, кортизол, ТТГ) тәулік уақытына байланысты өзгеруі мүмкін, сондықтан оларды таңертеңгі уақытта тапсыру ұсынылады.
- Анализ алдында 1-2 күн бұрын эмоционалдық және физикалық жүктемелерден аулақ болу. Стресс гормон деңгейіне әсер етуі мүмкін.
- Гормондарға байланысты дәрі-дәрмектерді қабылдау туралы дәрігермен кеңесу. Кейбір препараттар анализ нәтижелерін өзгертуі мүмкін.
- Анализ таңертең ашқарынға тапсырылады. 8-12 сағат бойы тамақ пен сусын ішпеу керек.
Қорытынды
Зертханалық анализдердің дәлдігі пациенттердің дұрыс дайындалуына тікелей байланысты. Осы ұсыныстарды сақтау арқылы науқастар зерттеу нәтижелерінің максималды дәлдігін қамтамасыз етіп, тиімді емдеу әдістерін таңдауға көмектесе алады. Егер қандай да бір күмән немесе сұрақтар туындаса, анализ тапсырар алдында дәрігермен немесе медбикемен кеңескен жөн.
